Z kulturą ludową Teatr Nie Teraz „zaprzyjaźnił się” już od bardzo dawno temu. Jest to bardzo kreatywne, co można w praktyce pracy Teatru definiować już od początków lat 90-tych XX wieku, czyli od współpracy z Władysławem Hasiorem i jego zakopiańską Galerią, aż po dzień dzisiejszy, a więc Ośrodek Praktyk Artystycznych TNT w Rudzie Kameralnej k. Zakliczyna. W tym kontekście bardzo naturalnym jest, że nasze przedstawienie pt. „Zaśpiewać Konopnicką”, inspirowane ludowością emanującą z dzieł pani Marii, zostanie z końcem kwietnia zaprezentowane w beskidzkiej wsi Laskowa, w „Zagrodzie na Jędrzejkówce”.
Teatr
„Zaśpiewać Konopnicką” miało swa premierę w 2024 r. i było to już piąty artystyczny projekt Teatru zrealizowany we współpracy z Muzeum Marii Konopnickiej w Żarnowcu. Pierwsze przedstawienie z tego swoistego cyklu – „O krasnoludkach i sierotce Marysi” z roku 2020, było jak dotąd najbliższe kulturze ludowej, tak w swej formie jak i treści. To ubiegłoroczne, Tomasz A. Żak, autor scenariusza i reżyser, uczynił w swej inscenizacji wręcz wizytówką ludowości. Całość została wpisana w konwencję śpiewogry (musicalu) wykorzystującego ludowe motywy muzyczne, które „dopasował” do potrzeb sceny Marcin Korbut (również jeden z aktorów tego spektaklu, grający też na heligonce). Razem z nim, w pięknych ludowych strojach, ze sceny mówią do nas, grają, śpiewają i tańczą: Justyna Chmielak-Korbut (skrzypce); Halina Machel; Dorota Tokarz i Adam Gaura (heligonka). Warto tutaj dodać, że rzadko obecna na scenach teatralnych heligonka, to taki „mniejszy” akordeon, gdzie zamiast klawiszy są guziki. Dźwięk też ma inny – cieplejszy i jakby bardziej delikatny. Instrument ten wywodzi się spod słowackiej Fatry, a przy jego muzyce miał tańcować słynny zbójnik – Juraj Janosik.
Przedstawienie Teatru Nie Teraz to opowieść o wędrownej grupie wagantów, ludowych śpiewaków i opowiadaczy, których niegdyś pełno było na polskich wiejskich drogach i na ryneczkach i placykach małych miasteczek. Ich występy było wielką atrakcją, swoistym świętem, tak dla dorosłych, jak i dla dzieci. Bohaterowie naszego spektaklu, choć wpisani w te niegdysiejsze ramy, przychodzą do widza tu i teraz. A prowadzi ich poezja Marii Konopnickiej. Najistotniejszym przesłaniem tego spektaklu „Dobra Nowina”, czyli to, że życie ma sens, a wiara w Boga i miłość Ojczyzny to piękne uczucia.
Tak swe wrażenia opisał w recenzji spektaklu Jan Maniak:
(…) A na scenie trwają zapusty. Od drzwi wejściowych przesuwa się pielgrzymka z procesyjnym sztandarem Matki Boskiej Gietrzwałdzkiej, Gwiazdy Zarannej, której zawdzięczamy odzyskaną w 1918 roku wolność. Bardzo wymowny „rekwizyt” akcentujący katolicką Maryjność i wskazujący wertykalnie na Krzyż i Niebo. Piękne ludowe krakowskie stroje w tej krotochwilnej odsłonie karnawałowo-kolędowej mają coś w sobie baśniowego (…) Aktualność Konopnickiej staje się dzisiaj tak oczywista, jakbyśmy w innej jedynie odsłonie wrócili w to samo miejsce historii.
„Jędrzejkówka”
Okazuje się, ze są na tym świecie ludzie, którym chce się więcej, niż tylko zarabiać i używać. Oto Barbara i Krzysztof Jędrzejczykowie jakieś dwie dekady temu postanowili na rodzinnej ziemi we wsi Laskowa k. Limanowej utworzyć skansen prezentujący kulturę ludową mieszkańców tych okolic Beskidu Wyspowego (dodajmy, że jest to największy prywatny skansen w Małopolsce).
Tworzy go obecnie kilkanaście obiektów drewnianego budownictwa ludowego (m.in. spichlerze, kuźnię czy młyn wodny), które uzupełnia tzw. mała architektura: drewniane kapliczki (również jedna kamienna z Chrystusem Frasobliwym), pasieka z kolekcją starych uli i rekonstrukcją barci w potężnym dębowym pniu oraz cieszące się wielką popularnością suszarnia i wędzarnia owoców (zapachy i smaki!) Przy tych wiejskich zagrodach nietrudno spotkać jak najbardziej żywe zwierzęta kojarzące się ze wsią, np. kozy, a nawet kury. Wśród budynków jest i „dworek” powstały na fundamentach rodzinnego domu właścicieli. Pełni o przede wszystkim funkcje ekspozycyjne, etnograficzne, gdzie zobaczyć i dotknąć można pochodzące z XIX i pocz. XX wieku sprzęty domowe i narzędzia używane w gospodarstwie chłopskim. W kamiennej piwnicy umieszczono beczki na wino i piwo oraz butelki z dawnych okolicznych browarów. Jeżeli chcecie sprawdzić czy są pełne, to koniecznie musicie zaplanować wizytę w tym nietypowym, bo nie tylko muzealnym miejscu, ale żywym i pełnym kulturowej energii. I oczywiście nie tylko występ Teatru Nie Teraz, zaplanowany tuż po świętach Wielkiejnocy, o tym świadczy.
„Jędrzejkówka” to nie tyle skansen do zwiedzania, ale miejsce prawdziwej edukacji w zakresie naszej narodowej tożsamości. W zasadzie przez cały rok organizowane są tutaj przeróżne spotkania, zabawy, warsztaty i koncerty (z przewagą takich działań, które ukierunkowane są na dzieci, nawet przedszkolne). Kiedy zapytałem właściciela, pana Krzysztofa, co by wyróżnił tutaj ze swojej aktywności, od razu przywołał trzyletni cykl warsztatowy zorganizowany z Pracownią Rzeźby Akademii Sztuk Pięknych z Krakowie. Efektem obecności w Laskowej studentów oraz ich nauczycieli jest „plenerowa galeria rzeźb”, które spotykamy spacerując po skansenie. Można również pokusić się o bardziej turystyczny spacer ścieżką łączącą skansen z odległym, zaledwie o kilometr grzbietem Pasma Łososińskiego, na którym dochodzi się do czarnego szlaku PTTK łączącego dwa znane szczyty Beskidu Wyspowego – Sałasz i Jaworz. Sama ścieżka to bogato opisana w terenie trasa przyrodnicza. Oprócz tego tzw. Stodoła gościła m.in. koncerty jazzowej grupy „Surreal Players” i niejeden już raz „krakowskiego słowika”, czyli Jagę Wrońską śpiewającą pieśni i songi Édith Piaf. Natomiast każdej jesieni mają tutaj swe miejsce – uwaga, rzadkość! – plenery poetyckie.
Na zakończenie należy dodać, iż występ Teatru Nie Teraz na „Jędrzejkówce” odbędzie się w ramach specjalnego projektu charytatywnego „Gramy dla 6”, zainicjowanego przez Gminę Żegocina, a do którego w tym roku dołączyły – Gmina Lipnica Murowana i Gmina Laskowa. „6” w nazwie projektu, to informacja, że organizatorzy zbierają fundusze na rehabilitację szóstki dzieci.
T. A Żak / R. Zaprzałka
……………………………..
Teatr Nie Teraz i Zakliczyńskie Centrum Kultury (w którego strukturach działamy, współtworząc Ośrodek Praktyk Artystycznych w Rudzie Kameralnej), zapraszają do „Jędrzejkówki” we wsi Laskowa koło Limanowej (Małopolska), gdzie 26 kwietnia (sobota) o godz. 17,00 w tzw. „Stodole” pokażemy nasz spektakl „Zaśpiewać Konopnicką”. Zobaczyć to w tym miejscu i w takich jak powyżej opisano okolicznościach jest więcej niż warto!
Zdjęcia – Aleksandra Żak
