czyli
Nowa Scena Teatru im. Wandy Siemaszkowej w Rzeszowie
Teatr im. Wandy Siemaszkowej zakończył rok 2024 w sposób niezwykły – relacjonuje nasza rzeszowsko – krakowska korespondentka Katarzyna Cetera. Po wielu miesiącach przygotowań, w dniu urodzin swej patronki Wandy Siemaszkowej – 30 grudnia – w obecności mediów odbyło się uroczyste podpisanie umowy o dofinansowanie projektu w ramach programu regionalnego Fundusze Europejskie dla Podkarpacia 2021-2027 pod nazwą „BUDOWA NOWEJ SCENY TEATRU IM. WANDY SIEMASZKOWEJ W RZESZOWIE”. To już fakt: dzięki Nowej Scenie przed Teatrem im. W. Siemaszkowej otwiera się nowy etap historii.
Umowa pomiędzy Województwem Podkarpackim – w imieniu którego działa Zarząd Województwa Podkarpackiego – a Teatrem im. Wandy Siemaszkowej w Rzeszowie została podpisana uroczyście w Teatrze im. Wandy Siemaszkowej przez Marszałka Województwa Podkarpackiego Władysława Ortyla, Małgorzatę Jarosińską – Jedynak, członkinię Zarządu Województwa Podkarpackiego oraz dyrektora Teatru im. Wandy Siemaszkowej Jana Nowarę. Przy tej okazji odbyła się także konferencja prasowa, w której uczestniczyła także Katarzyna Głażewska – architektka.
Całkowita wartość projektu to ponad 85,4 mln zł. Nie jest to może szczyt finansowych marzeń – koszt modernizacji zabytkowej siedziby Teatru im. Stefana Żeromskiego w Kielcach wyniósł około 170 mln zł Natomiast już remont Teatru Wybrzeże kosztował już ‘tylko” 60 milionów złotych. Przed władzami Podkarpacia spore finansowe wyzwania: wkład własny z budżetu Województwa Podkarpackiego to ponad 40,7 mln złotych. Dofinansowanie ze środków UE w ramach programu regionalnego FEP 2021-2027 to przeszło 44,6 mln złotych. Realizacja projektu rozpoczyna się lada chwila, bo już w styczniu 2025 roku. Teatr ma już przygotowaną całą dokumentację niezbędną do ogłoszenia postępowania na usługę Inżyniera Kontraktu, które ogłosi właśnie w styczniu. W marcu planowane jest ogłoszenie postępowania na wykonawcę inwestycji. Realizację projektu zaplanowano na lata 2025 – 2026. Założenie jest takie, aby Nowa Scena została oddana do użytku pod koniec 2026 roku.
Nowe budynki zostaną zlokalizowane w bezpośrednim sąsiedztwie obecnej siedziby teatru przy ulicy Sokoła, na terenie przy alei Cieplińskiego. Architektura tych inwestycji została zaprojektowana z myślą o harmonijnym wkomponowaniu się w istniejącą zabudowę miejską oraz ochronie wartościowej zieleni. Zachowanie i staranna ochrona pomników przyrody – wiekowych dębów – to kluczowy element projektu. Zakłada on budowę dwóch budynków: parterowego budynku magazynu dekoracji oraz budynku Nowej Sceny, zlokalizowanego od strony al. Łukasza Cieplińskiego. Został on zaprojektowany jako kompozycja kilku przenikających się brył, stwarzających wrażenie silnego rozdrobnienia zabudowy i subiektywnego zmniejszenia skali obiektu.
Nowa Scena została zaprojektowana z myślą o komforcie wszystkich widzów, w tym osób z niepełnosprawnościami. Przestronne i wygodne drogi poruszania się, pomieszczenia umożliwiające wyciszenie się w przypadku nadmiernej stymulacji, a także systemy wspomagania słuchu z pętlą indukcyjną to tylko niektóre z udogodnień, które sprawią, że każdy widz będzie czuł się mile widziany i komfortowo. Systemy wspomagania słuchu z pętlą indukcyjną umożliwią osobom niedosłyszącym odbiór dźwięku za pośrednictwem cewek w ich aparatach słuchowych, co znacząco poprawi jakość odbioru spektakli.
Założenie w programie funkcjonalno-użytkowym było takie, by wszędzie, gdzie będziemy w nowym obiekcie, powinna być możliwość zorganizowania działania artystycznego, a do tego potrzebne są światło i dźwięk. Wyposażenie nowego obiektu w urządzenia to poważna część budżetu całego przedsięwzięcia – dodawał dyrektor Jan Nowara.
Budynek będzie miał zielone dachy, wykorzystywane jako ogrody deszczowe. Na dachu znajdzie się też instalacje fotowoltaiczne. Ważnym elementem będzie też patio zaaranżowane wokół dębów i artystyczną kawiarnia otwartą stale, nie tylko w czasie spektakli.
Sam budynek Nowej Sceny będzie oczywiście mieścił sale teatralne dostępne bezpośrednio z przestrzeni foyer: Nową Scenę z widownią na blisko 180 miejsc oraz Młodą Scenę dla 60 widzów. Każda wyposażona zostanie w nowoczesny sprzęt technologii scenicznych, dzięki czemu możliwa będzie duża dowolność w aranżacji spektakli. W projektowanym budynku znajdzie się też miejsce dla sali prób, pokoi gościnnych, kawiarni, jasnych garderób, pomieszczeń administracyjnych, zaplecza technicznego. Widzowie, odwiedzając Nową Scenę, będą mieli do dyspozycji przestronne i doświetlone naturalnym światłem foyer, które stanie się sercem nowego kompleksu. Będą tam także odbywać się działania performatywne. Nowy budynek będzie zawierał też przestrzeń dla ekspozycji Szajna Galerii z odrębnym wejściem.
Opracowana dokumentacja projektowa zakłada de facto budowę dwóch budynków: parterowego budynku magazynu dekoracji oraz budynku Nowej Sceny, zlokalizowanego od strony al. Łukasza Cieplińskiego. Został on zaprojektowany jako kompozycja kilku przenikających się brył, stwarzających wrażenie silnego rozdrobnienia zabudowy i subiektywnego zmniejszenia skali obiektu. Nowy budynek będzie zawierał przestrzeń dla ekspozycji Szajna Galerii z odrębnym wejściem. Znajda się tu także sala prób, charakteryzatornia, garderoba, magazyny oraz niezbędne pomieszczenia techniczne, gospodarcze i socjalne.
To największa inwestycja w 80-letniej historii Teatru im. Wandy Siemaszkowej i największa inwestycja w dziedzinie kultury w historii samorządu województwa – mówił Władysław Ortyl, marszałek województwa z teatralnej sceny. Marszałek województwa przypomniał, że zabytkowy budynek, w którym mieści się rzeszowski teatr Siemaszkowej, ma już ponad 120 lat. Ocenił, że inwestycja budowy Nowej Sceny teatru jest porównywalna, pod względem kwoty i wyzwań, do budowy tego budynku na początku ubiegłego wieku.
Małgorzata Jarosińska-Jedynak podkreśliła, że dzięki nowym pomieszczeniom rzeszowski teatr będzie przyciągać mieszkańców nie tylko woj. podkarpackiego i Polski, ale myślę, że przy takich nowych obiektach, przy tej scenie śmiało możemy mówić o międzynarodowych odbiorcach, którzy będą do nas przyjeżdżać, ale również – mam nadzieję – będą występować na tej scenie.
Nowa Scena z pewnością uzupełni obecną infrastrukturę teatru i pozwoli nie tylko na rozszerzenie repertuaru i czasowe przeniesienie spektakli do nowego budynku, ale także wzbogaci teatr o dodatkowe możliwości i usprawni jego codzienne funkcjonowanie. Dzięki Nowej Scenie w obecnej, zabytkowej siedzibie teatru możliwe będzie wykonanie wszystkich niezbędnych robót nad dostosowaniem jej do obowiązujących przepisów przeciwpożarowych bez konieczności zamykania na ten czas instytucji.
Projekt Nowej Sceny przygotowała pracownia Plus3 Architekci. Główną architektką projektu jest Katarzyna Głażewska, która podkreślała, że projekt jest efektem dialogu. Wskazała też trzy najważniejsze punkty, które stały za jego założeniami. Pierwszym była konieczność uratowania dwóch starych dębów szypułkowych. Drugi to urbanistyka: Nie chcieliśmy przedstawić jakiegoś prostopadłościanu i powiedzieć, że to najwyższa forma architektury, tylko starać się wpisać w tkankę miasta. Dlatego ten budynek jest trochę krzywy, trochę połamany, tańczy wokół drzew, udaje podziały kamienic. Jest nowoczesny i rozdrobniony – tłumaczyła architektka. Punkt trzeci to wnętrze i funkcja: Wnętrza są efektem wspólnych poszukiwań, także by przyciągnąć młodych ludzi – mówiła Katarzyna Głażewska.
Nowa Scena zostanie wyposażona w nowoczesny system nagłośnienia, obejmujący frontowy system nagłośnienia widowni, system dźwięku immersyjnego oraz cyfrowe konsolety foniczne. To zapewni widzom najwyższą jakość dźwięku, niezależnie od rodzaju spektaklu. Immersyjny system dźwięku pozwoli na jeszcze głębsze zanurzenie się w przedstawieniu, tworząc wrażenie przestrzenne i realistyczne efekty dźwiękowe. Wszystkie zelektryfikowane urządzenia technologii scenicznej będą zarządzane przez jeden, nowoczesny układ sterowania, który zapewni najwyższe standardy funkcjonalności, w tym możliwość rejestracji i późniejszego odtwarzania ustawień scenicznych.
To inwestycja w przyszłość sztuk scenicznych, dzięki nowoczesnym rozwiązaniom technologicznym orz elastyczność przestrzeni będziemy mieli szansę na zadowolenie najbardziej wymagających artystów i widzów – stwierdził Jan Nowara, dyrektor teatru. – Inwestycja wpisuje się w strategię artystyczną teatru, który buduje mosty pomiędzy przeszłością a teraźniejszością i przyszłością.
Główna scena, która powstanie jest sceną typu black box, czyli tak naprawdę jest to czarne pudełko, w które można włożyć wszystko i ustawić ją w sposób dowolny. W sposób klasyczny, pośrodku, po bokach. To co zrobi reżyser, to jego wyobraźnia. Widownia jest chowana więc może to być także płaskie wnętrze – zaznaczyła Katarzyna Głażewska.
Podpisanie umowy na dofinansowanie to dopiero początek, wierzchołek góry lodowej. Jest to największa z umów o dofinansowanie w ramach priorytetu Przyjazna Przestrzeń Społeczna, działania 05.05 kultura, w programie regionalnym FEP 2021-2027 – podkreślała członek zarządu województwa Małgorzata Jarosińska-Jedynak. Jak zaznaczyła, w ramach tego działania jest realizowanych sześć projektów kulturalnych. – My wiemy, że środki zainwestowane w obszar kultury to środki zainwestowane w nasz rozwój, każdego mieszkańca województwa podkarpackiego. Będą one procentować, a nowe pomieszczenia, śmiało można powiedzieć będą przyciągać nie tylko mieszkańców województwa podkarpackiego, ale międzynarodowych odbiorców, którzy będą do nas przyjeżdżać, a na tej scenie występować będą artyści nie tylko z Polski, ale również z całego świata.
Radości z podpisania umowy nie krył również dyrektor Teatru im. Wandy Siemaszkowej: Jestem głęboko poruszony i wzruszony, kiedy wyobrażam sobie rzeczywistość za tych parę lat. Poza tym, że teatr otrzyma nowe instrumenty, stanie się coś co jest istotą strategii artystycznej naszego teatru – budowanie mostów pomiędzy przeszłością, a teraźniejszością i przyszłością. Pojawi się dialog ponad pokoleniami, pomiędzy „starą” Siemaszkową, gdzie jesteśmy, a nowym obiektem. Te dwa obiekty są w twórczym, estetycznym napięciu – mówił Jan Nowara – Nie budujemy czegoś co miałoby starać się powtórzyć kształty starej Siemaszkowej. Architekci, którzy przygotowywali ten projekt znaleźli współczesną formułę. Chodzi o to, żeby w nowym obiekcie objawiał się nowy czas, by w teatrze pojawiały się nowe pokolenia. Dla nas jest ważne by uczestnictwo w teatrze było dobrym zwyczajem nowych pokoleń Polaków. Nie jest to takie proste i musimy o to walczyć, by teatr wciąż istniał. Jak zaznaczał dyrektor Nowara przygotowanie tego projektu kosztowało sporo czasu i wysiłku. Pierwsze wnioski do budżetu marszałka na stworzenie dokumentacji zostały złożone w 2018 r. – To jest sześć lat pracy – mówił dyrektor i jak dodał, choć inwestycja będzie sporym wyzwaniem to lata przygotowań spowodowały, że teatr i zespół przygotowujący przedsięwzięcie jest już „zaprawiony w boju”.
Warto w tym miejscu wspomnieć o osobach odpowiedzialnych za całe przedsięwzięcie. Zespół odpowiedzialny za dokumentację architektoniczno-budowlaną: Wioleta Boruc – kierownik projektu; Katarzyna Głażewska, Krzysztof Bagiński – architekci Plus3 Architekci sp. z o.o. Zespół odpowiedzialny za dokumentację aplikacyjną: Jolanta Rozmus – koordynatorka projektu, Agnieszka Ruszak, Sebastian Niźnik – Firma Fabryka Rozwoju i Karier, Marcin Czuchnowski – BAFE – analizy finansowe.
Trzymamy oczywiście kciuku za sukces inwestycji – Teatr im. Wandy Siemaszkowej w Rzeszowie jest przecież blisko, po sąsiedzku.
Katarzyna Cetera
Zdjęcia – Teatr im. W. Siemaszkowej w Rzeszowie.
