czyli
W CIENIU FESTIWALU MUZYKI FILMOWEJ.
Informacja o śmierci Jana A.P. Kaczmarka pojawiła się we wtorek, 21 maja – donosi nasza krakowska korespondentka Katarzyna Cetera, dosłownie w przeddzień inauguracji Festiwalu Muzyki Filmowej w Krakowie. Błyskawicznie obiegła media. Informację potwierdziła żona artysty: Po długiej i ciężkiej chorobie zmarł mój mąż Jan A.P. Kaczmarek. Do końca był wojownikiem ufającym, że wyzdrowieje i będzie dzielił się swoją twórczością z nami… Czuwałam przy nim do końca. Zmarł otoczony miłością. Wartością, w którą wierzył najmocniej – przekazała Aleksandra Twardowska-Kaczmarek.
Nic dziwnego, że koncert inaugurujący krakowskie święto muzyki i kina nosił w sobie pamięć o kompozytorze, a był szczególnie uroczystym momentem tegorocznego FMF. Koncert TRACES OF MEMORY, którego program nawiązywał do 30-lecia polskiej premiery Listy Schindlera – arcydzieła Stevena Spielberga z oscarową muzyką Johna Williamsa – rozpoczął się od wspomnienia o Janie A.P. Kaczmarku i wykonania fragmentu jego ulubionego utworu – ścieżki dźwiękowej do filmu NIEWIERNA. Kiedy konferansjer Piotr Krasnowolski wspominał artystę i poprosił o uczczenie jego pamięci minutą ciszy, łamał mu się głos.
TRACES OF MEMORY okazał się koncertem wielkich wzruszeń. Usłyszeliśmy utwory Krzysztofa Pendereckiego, Antoniego Komasy-Łazarkiewicza i kultowego zespołu KROKE, który już od trzydziestu lat eksploruje różnorodne brzmienia, zwłaszcza tradycję klezmerską. Część koncertu została poświęcona zdobywcy Oscara Elliotowi Goldenthalowi, który odwiedził FMF, by świętować swoje 70. urodziny. Wydarzenie zaplanowane na 22 maja zainaugurowało Festiwal Muzyki Filmowej w Krakowie i było zorganizowane wspólnie z Filharmonią Krakowską, której muzycy zawsze gwarantują znakomite wykonanie, oraz z obchodzącym swoje 50-lecie Konsulatem USA w Krakowie.
Nakręcona w Krakowie Lista Schindlera, nagrodzona aż siedmioma Oscarami i trzema Złotymi Globami, to jeden z najbardziej przejmujących filmów podejmujących temat Zagłady Żydów. Również ścieżka dźwiękowa Johna Williamsa, nasycona motywami z muzyki klezmerskiej, należy do najpiękniejszych w dziejach kina. Solowe partie wykonała dla nas Agata Szymczewska – jedna z najważniejszych polskich skrzypaczek. Zrobiła to z subtelnością, która wycisnęła łzy z niejednych oczu.
Tego samego wieczora usłyszeliśmy także III symfonię Elliota Goldenthala. Dzieło odnosi się do epoki stanu wojennego, kiedy komunistyczna dyktatura starała się powstrzymać proces demokratyzacji. To tylko dwa spośród utworów, które złożą się na koncert wyrazisty pod względem muzycznym, a zarazem niosący pacyfistyczne przesłanie – mówił dyrektor artystyczny FMF Robert Piaskowski. Tu wzruszała nie tylko muzyka, ale również przejmujące teksty Barbary Sadowskiej, które stały się librettem do utworu Goldenthala.
Niejako w ostatniej chwili ogłoszono, że pogrzeb Jana A.P. Kaczmarka – kompozytora muzyki filmowej, laureata Oscara za muzykę do filmu Marzyciel – odbędzie się w najbliższą sobotę, tj. dzisiaj 25 maja w Krakowie. Uroczystości pogrzebowe rozpoczęła żałobna Msza święta o godzinie 12 w kościele parafialnym p.w. Świętych Apostołów Piotra i Pawła.
Uroczystej mszy żałobnej przewodniczył proboszcz parafii, ks. prof. Jan Machniak. Następnie nastąpiło odprowadzenie zmarłego od bramy cmentarza Rakowickiego przy ul. Prandoty. Prezydent Krakowa, Aleksander Miszalski przychylił się do wniosku środowisk twórczych i filmowych Krakowa. Prochy Kompozytora spoczną w Alei Zasłużonych– napisano w informacji przesłanej PAP przez dyrektora Narodowego Centrum Kultury, Roberta Piaskowskiego. Uroczystość miała charakter oficjalny, z udziałem przedstawicieli władz państwowych. Niezależnie od tego uroczystości były otwarte dla przyjaciół i bliskich kompozytora, ale także dla mieszkańców Krakowa, przedstawicieli i przedstawicielek świata kultury.
Z wnioskiem o pochowanie Jana A.P. Kaczmarka w Alei Zasłużonych na cmentarzu Rakowickim wystąpili dyrektorzy krakowskich festiwali filmowych: Festiwalu Muzyki Filmowej, Mastercard OFF Camera oraz Krakowskiego Festiwalu Filmowego – kompozytor był jednym z najwybitniejszych kompozytorów polskich i wielkim przyjacielem Festiwalu Muzyki Filmowej w Krakowie. W zeszłym roku świętowaliśmy jego 70. urodziny poprzez koncert Kaczmarek2Cinema i wystawę Jan A.P. Marzyciel.
Jan A.P. Kaczmarek urodził się 29 kwietnia 1953 roku w Koninie. Pochodził z muzycznej rodziny. Jego dziadek był skrzypkiem, wykonywał m.in. muzykę na żywo do filmów w kinie. Jako dziecko Kaczmarek uczył się gry na fortepianie. Pierwszy sukces odniósł w liceum w Koninie, dla którego skomponował hymn szkolny, tworzył też muzykę do szkolnych przedstawień teatralnych. Następnie rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
W młodości marzył o karierze dyplomatycznej i jako pierwszy kierunek studiów wybrał prawo. Kończył je ze świadomością pomyłki, wiedząc już, że dyplomacja w PRL-u nie miała wiele wspólnego z romantycznymi wzorami z młodzieńczych lektur – pisał portal culture.pl. Podobno przyszły kompozytor zmienił zdanie po odbyciu stażu w Teatrze Laboratorium Jerzego Grotowskiego. Innym awangardowym teatrem, z którym współpracował w latach 70., był Teatr Ósmego Dnia. Tam stworzył kameralną Orkiestrę Ósmego Dnia. Podczas trasy koncertowej po USA zespół nagrał w 1982 roku płytę długogrającą MUSIC FOR THE END dla chicagowskiej, niezależnej wytwórni Flying Fish Records.
W 1989 roku Kaczmarek wyjechał do Los Angeles, gdzie zdobył międzynarodowe uznanie jako kompozytor muzyki filmowej. Najważniejsze ścieżki dźwiękowe jego autorstwa to NIEWIERNA Adriana Lyne’a, CAŁKOWITE ZAĆMIENIE, PLAC WASZYNGTONA i TRZECI CUD Agnieszki Holland, STRACONE DUSZE Janusza Kamińskiego, QUO VADIS Jerzego Kawalerowicza czy MARZYCIEL Marca Forstera. Za ten ostatni film kompozytor zdobył nie tylko Oscara, ale też nagrodę National Board of Review, nominację do Złotego Globu i nagrody Brytyjskiej Akademii Filmowej (BAFTA).
W 2004 r. Jan A.P. Kaczmarek powołał Instytut Rozbitek – miejsce robocze spotkań artystów filmu, muzyki i teatru, którego budowę osobiście nadzorował. Placówka położona jest we wsi Rozbitek koło Poznania. KOMPOZYTOR był także twórcą festiwalu Transatlantyk, którego pierwsza edycja odbyła się w Poznaniu latem 2011 roku. W ostatnich latach –mimo postępującej choroby – artysta skomponował muzykę m.in. do DOLINY BOGÓW Lecha Majewskiego (2019), MAGNEZJI Macieja Bochniaka (2020), ŚMIERCI ZYGIELBOJMA Ryszarda Brylskiego (2021) oraz VAN GOGHA Daniela Fridella.
Katarzyna Cetera
Zdjęcia – zasoby internetowe
