czyli
MUSICA DIVINA PONOWNIE W KRAKOWIE
Już jutro w Krakowie odbędzie się wyjątkowy festiwal – zapowiada nasza krakowska korespondentka Katarzyna Cetera, na który zawsze w sierpniu zaprasza Fundacja InCanto. Musica Divina od kilku lat prezentuje w Krakowie muzykę chrześcijańską i liturgiczną, a jej cechą charakterystyczną jest to, iż poszczególne punkty festiwalowego programu odbywają się we wnętrzach krakowskich kościołów. Tegoroczna edycja imprezy rozpoczyna się we wtorek i potrwa aż do niedzieli. Organizatorzy oczywiście serdecznie zapraszają – warto się wybrać, do pobrania pozostały ostatnie (darmowe) wejściówki. W programie nie zabraknie niezwykłych koncertów i przeżyć, ale będzie również czas na modlitwę i spotkania z artystami.
Festiwal Musica Divina stara się opowiadać o tradycji jako o żywym organizmie, który domaga się ciągłej aktualizacji i odczytywania na nowo, w którym nie brak wewnętrznego napięcia i złożoności. Prezentując ogromny skarbiec treści wiary i kultury, nie chce stanowić kaznodziejskiej ani estetycznej wyroczni – tworzy szansę, by muzyka przemówiła autentycznym głosem współczesnych wykonawców, którzy zazwyczaj nie pretendują do miana bezpośrednich spadkobierców dawnych mistrzów, ale starają się odnaleźć w ich twórczości wciąż aktualne treści i mówić o nich językiem własnej wrażliwości i talentu. W takiej właśnie formie i z takim nastawieniem rozpocznie się tego lata trzyletni cykl muzycznego zgłębiania Liturgii Godzin. Pierwsza jego odsłona, zatytułowana TENEBRAE poświęcona jest najbardziej rozbudowanej, skomplikowanej i wymagającej wykonawczo części całego officium.
Kościół Katolicki przez wieki celebrował Ciemne Jutrznie w Wielkim Tygodniu. Dziś jest to nabożeństwo nieco zapomniane, chociaż do lat 60. XX wieku wciąż odprawiano je uroczyście przy licznym udziale wiernych. Zapewne w niemałym stopniu przyczyniała się do tego muzyczna warstwa liturgii. Nie dziwi więc, że teksty Ciemnych Jutrzni i ich wysublimowana, chorałowa melodia, stanowiły szczególną inspirację dla twórców muzyki renesansowej i barokowej. Sięgali po nie m.in. Marc-Antoine Charpentier, François Couperin, Giacomo Carissimi czy nasz rodak, Wacław z Szamotuł. Opracowywali oni lekcje, czyli czytania pierwszego nokturnu Jutrzni, zaczerpnięte z biblijnej księgi Lamentacji (prawdopodobnie niesłusznie przypisywanej prorokowi Jeremiaszowi). Twórcy tacy jak: Giovanni Pierluigi da Palestrina, Thomás Luis de Victoria czy Carlo Gesualdo sięgali natomiast po medytacyjne teksty responsoriów śpiewanych między czytaniami. Część tych kompozycji zapewne służyła liturgicznej celebracji, a część jedynie medytacji.
W programie festiwalu usłyszymy tym razem m.in. słynne LAMENTACJE Emilio Cavalieriego w wykonaniu Profetti della Quinta, natomiast brytyjski zespół wokalny Alamire zaprezentuje kompozycje rodzimych kompozytorów – Thomasa Tallisa, Orlando di Lasso czy Roberta White’a. Bardzo istotnym spoiwem festiwalu będą niewątpliwie LAMENTACJE Wacława z Szamotuł zrekonstruowane przez Marca Lewona na bazie odnalezionych w 2016 roku fragmentów. Ich przygotowanie przypadło w udziale dwóm bardzo odmiennym stylistycznie zespołom: Linnamuuusikud i Concerto Soave. Efektem niezależnej pracy artystów będą nietuzinkowe wykonania tego dzieła o niezwykłej historii dla dawnej muzyki polskiej i wyjątkowej randze.
Wyjątkowym i ciekawym doświadczeniem będzie poszukiwanie paraleli liturgicznych i kontekstualnych pomiędzy łacińską wersją Ciemnych Jutrzni a nocną liturgią Wielkiego Tygodnia sprawowaną w Kościołach Wschodnich (Orthos). To połączenie między Wschodem a Zachodem stanie się możliwe wyłącznie dzięki niezwykłym kompetencjom i talentom kantorów Marcina Abijskiego, Mariusa Petersona, Sławomira Witkowskiego i Scholi Cantorum Minorum Chosoviensis, których wspólny program powstał specjalnie na zamówienie Festiwalu.
Niezwykle oryginalny zestaw kompozycji złoży się na występ Concerto Soave. Cykl ten będzie bazował przede wszystkim na najpiękniejszym rękopisie pochodzącym z Civico Museo w Bolonii. Utwory nieco mniej znanych kompozytorów: Giacomo Carissimiego, Girolamo Frescobaldiego czy Giovanni Francesco Marcorellego wybrzmią w towarzystwie kompozycji polskich, autorstwa Piotra Żelechowskiego, Adama Jarzębskiego, czy wspomnianego już Wacława z Szamotuł.
Zgodnie z ideą festiwalu, wyrosłą z szacunku do przestrzeni sakralnych oraz chęci popularyzowania i udostępniania kultury, wstęp na wszystkie wydarzenia jest bezpłatny. Potrzebne jest jedynie pobranie ze strony internetowej Festiwalu darmowej wejściówki: https://musicadivina.pl/wejsciowki/
Zainaugurowany w ubiegłym roku Festiwal Społeczny – czyli akcja promująca oddolne finansowanie Musica Divina, zaowocowała nie tylko gronem blisko 70 Patronów, ale także potrzebą dyskusji i dialogu. Stąd wypłynął pomysł na rozmowę panelową, w której wezmą udział przedstawiciele Partnerów Strategicznych imprezy oraz dziennikarzy i organizatorów festiwali muzycznych w Polsce. Wszystko po to, by spróbować odpowiedzieć na pytanie, czy finansowanie społeczne to realna droga do niezależności kultury w Polsce oraz czy istnieje sposób na lepsze porozumienie między partnerami publicznymi a organizatorami życia kulturalnego.
W tym samym dniu odbędzie się również koncertowa premiera niezwykle intrygującej płyty Antologia Lyra Viol, krakowskiego gambisty Mateusza Kowalskiego, ambasadora Fundacji inCanto. Mateusz „opowie” w ten sposób o wyjątkowym w historii zachodniej muzyki zjawisku, jakim była praktyka lyra viol – polegająca na stosowaniu kilkudziesięciu różnych strojów (skordatur) violi da gamba w Anglii na przełomie XVI i XVII wieku. Będzie to wydarzenie towarzyszące Festiwalowi, ponieważ na recital złożą się wyłącznie kompozycje świeckie.
Szczegółowy program festiwalu znajdziemy na stronie internetowej Organizatora: https://musicadivina.pl/program/ – oczywiście Tarnowski Kurier Kulturalny będzie obecny – jak co roku. Przecież festiwal odbywa się blisko, niemal po sąsiedzku!
Katarzyna Cetera
Zdjęcia – organizatorzy
