czyli
O ANNIE WALENTYNOWICZ W TEATRZE.
Na scenę niespiesznie wchodzi kobieta – relacjonuje nasza krakowska korespondentka Katarzyna Cetera. To starsza osoba. Widać że ma kłopoty z poruszaniem się, ale przynosi herbatę – taką w szklance ze stalowym „koszyczkiem”. W bardzo podobnych robiła herbatę dla gości moja mama. Kobieta nie ma makijażu, nosi okulary, jest zaniedbana, skromnie ubrana, ale to właśnie Anna Walentynowicz – współtwórczyni „Solidarności”, którą udaje nam się poznać dzięki wybitnej kreacji aktorskiej Agnieszki Przepiórskiej…
Prapremiera spektaklu odbyła się ponad rok temu – 14 sierpnia 2022 r., w Stoczni Gdańskiej, w rocznicę wybuchu strajków sierpniowych. Przedstawienie nosiło wówczas tytuł ANNA a jego produkcją zajęła się Fundacja Nowa Strefa Kultury. Partnerem wydarzenia było Europejskie Centrum Solidarności. Krakowska premiera odbyła się kilka dni temu – 1 września – w Teatrze Łaźnia Nowa. Ja obejrzałam ten spektakl dzień później. Po spektaklu odbyło się spotkanie z Dorotą Karaś i Markiem Sterlingowem – autorami książki „WALENTYNOWICZ. ANNA SZUKA RAJU” (o na podstawie tej publikacji powstał scenariusz Piotra Rowickiego). W spotkaniu wzięły także udział Agnieszka Przepiórska i Anna Gryszkównąa – reżyserka przedstawienia – a rozmowę poprowadził Michał Nogaś.
Na scenie zobaczyliśmy pozbawioną cech superbohaterki zwykłą, skromną kobietę – jakich wiele można było spotkać w tamtych trudnych czasach. Spektakl jest jednak opowieścią o szczególnym bohaterstwie tamtych anonimowych kobiet współtworzących historię PRL i „karnawał Solidarności”. Pomimo swojej skromności i pracowitości Anna Walentynowicz jest kobietą bardzo odważną i niezwykle dzielną. Zastanawiamy się w spektaklu nad naturą człowieka, który jest bezkompromisowy i niezłomny – powiedziała PAP Anna Gryszkówna, reżyserka spektaklu.
„NAZYWAM SIĘ ANNA WALENTYNOWICZ” to kolejny tytuł reżyserowany przez Annę Gryszkównę, w którym główną rolę – wyrazistą kobiecą postać – gra Agnieszka Przepiórska, aktorka kilka dni temu uhonorowana przyznawaną przez Miesięcznik „Teatr” nagrodą
im. Aleksandra Zelwerowicza dla Najlepszej Aktorki Sezonu Teatralnego 2022/2023. Twórczyni otrzymała tę nagrodę za rolę Barbary Sadowskiej w spektaklu „W MAJU SIĘ NIE UMIERA. HISTORI BARABRY SADOWSKIEJ” i wkład w rozwój monodramu biograficznego.
Tym razem na deskach Teatru Łaźnia Nowa Agnieszka Przepiórska wcieliła się w rolę Anny Walentynowicz – spawaczki, suwnicowej, robotnicy Stoczni Gdańskiej, współzałożycielki Wolnych Związków Zawodowych, uczestniczki najważniejszych wydarzeń w powojennej Polsce, współtwórczyni historii. Interesowało nas przyjrzenie się Anie Walentynowicz – kobiecie, matce, robotnicy, obywatelce – natomiast kwestie polityczne, które często są poruszane w różnych kontekstach, były dla nas w tej opowieści mniej ważne. Chciałyśmy popatrzeć na Annę z innej perspektywy – bliższej naszym osobistym doświadczeniom – powiedziała przed premierą Anna Gryszkówna.
Scenariusz przedstawienia powstał na podstawie biograficznej książki Doroty Karaś i Marka Sterlingowa. Autorzy odkrywają w niej wiele tajemnic Anny Walentynowicz, które nie do końca istnieją w świadomości publicznej. Jej ukraińskie pochodzenie, bardzo ciężkie dzieciństwo, śmierć mamy, służba w dworze, przyjazd do Polski, potem bardzo szybkie dojrzewanie i wejście w dorosłość, samotne macierzyństwo – to były tematy, które nas bardzo zbliżyły do Anny, które chciałyśmy poruszyć i które stały się tak naprawdę esencją opowieści o kobiecie bardzo odważnej i niezwykle dzielnej. Zastanawiamy się w spektaklu nad naturą człowieka, który jest bezkompromisowy i niezłomny – podkreślała Anna Gryszkówna w rozmowie z PAP.
Ale historia Anny Walentynowicz w spektaklu Gryszkówny nie jest opowiadana linearnie. Poznajemy kobietę, która opowiada, w pewnym sensie podsumowuje swoje życie. To Podsumowanie staje się punktem wyjścia do wspomnień o ludziach i wydarzeniach sprzed lat.
Widzimy Annę we wszystkich barwach życia, na wielu etapach i podczas licznych zakrętów. W momentach trudnych, jak zwolnienie ze Stoczni, walka z chorobą, ale też tych najszczęśliwszych, kiedy rodziła syna, kiedy całowała dłoń Jana Pawła II, czy też kiedy przyjmowano ją z powrotem do Stoczni. Podczas spektaklu Anna próbuje przypomnieć sobie ten dzień, kiedy była naprawdę szczęśliwa – opowiadała Agnieszka Przepiórska. Jak dodaje, spektakl jest podróżą bohaterki, podczas której z determinacją, uporem i siłą pokonuje ona przeszkody stające na jej drodze. – To są chyba te momenty, które są wspólne dla mnie z Anną, i to one były dla mnie kluczowe przy tworzeniu roli – ta jej determinacja, wola przetrwania„.
Warto obejrzeć to przedstawienie – przybywajcie więc do Krakowa – to przecież bardzo blisko, po sąsiedzku.
Katarzyna Cetera
Zdjęcia – organizatorzy.
NAZYWAM SIĘ ANNA WALENTYNOWICZ
reżyseria – Anna Gryszkówna
scenariusz – Piotr Rowicki
scenografia – Maja Witkowska, Anna Kądziela-Grubman
video: – Michał Grubman
Reżyseria światła – Małgorzata Szydłowska, Mateusz Gierc
Multimedia/produkcja filmów – Lemoniada Studio
Inspicjentka – Katarzyna Białooka
Obsada:
Agnieszka Przepiórska
Anna Gryszkówna
Scenariusz spektaklu powstał na podstawie książki „Walentynowicz. Anna szuka raju” autorstwa Doroty Karaś i Marka Sterlingowa (Wydawnictwo Znak, Kraków, 2020).
Premiera przedstawienia odbyła się w Teatrze Łaźnia Nowa 1 września 2023 roku
