czyli
15 EDYCJA FESTIWALU BOSKA KOMEDIA.
Dzisiaj, 7 grudnia startuje jeden z najważniejszych polskich festiwali teatralnych – Boska Komedia – rekomenduje nasza teatralna recenzentka, krakowska dziennikarka Katarzyna Cetera. Mottem 15. edycji festiwalu jest tym razem „Polskie tabu”. Zobaczymy łącznie 31 przedstawień, w tym 9 w sekcji konkursowej INFERNO, 10 w sekcji PARADISO, 10 w PURGATORIO. Będą też dwa spektakle stworzone przez twórczynie z Ukrainy. Tegoroczna edycja odbędzie się w dniach 7-16 grudnia 2022 roku, sprzedaż biletów na festiwalowe przedstawiania ruszyła już 16 listopada.
W tym roku Boska Komedia nakłuwa polskie tabu, co pozwoli na stare tematy popatrzeć z nowej, nieoczekiwanej perspektywy. Spektakle, jakie pokażemy w trakcie festiwalu, wytrącą widzów ze strefy komfortu, w której – mimo pandemii, wojny, stopniowego ograniczania wolności obywatelskich – zbyt wygodnie się rozsiedliśmy. Koncentrują się na katolicyzmie i kulcie Jana Pawła II, stosunkach polsko-żydowskich, przyjmowaniu i wypędzaniu uchodźców, krachu wspólnej utopii. „Co sp…liliśmy” – pyta Krystian Lupa w IMAGINE, które zostanie pokazane na festiwalu. Można to potraktować jako wezwanie do odpowiedzi pod adresem środowiska artystycznego, ale i tej części społeczeństwa, które nie wyrzekło się ambicji zmieniania otaczającej nas rzeczywistości. Stref zakazanych jest coraz więcej, twórcy podejmują wysiłek, by to, co ukryte lub ukrywane, stało się zrozumiałe i rzetelnie przepracowane – mówi Bartosz Szydłowski, dyrektor Boskiej Komedii. – Ten wysiłek budzi nadzieję na prawdziwą zmianę, ale też niepokojąco przypomina chocholi taniec w zaklętym kręgu tych samych pytań i odpowiedzi. Manifestujemy słuszny bunt, a tak naprawdę sami dla siebie jesteśmy punktem odniesienia. Może właśnie dlatego rzeczywistość boleśnie nas ignoruje – diagnozuje.
IMAGINE
Co mieści w sobie „Polskie tabu”? Chyba najmocniej wybrzmiewa kwestia polskiej religijności. Przedstawienie ŚMIERĆ JANA PAWŁA II w reżyserii Jakuba Skrzywanka wprowadza istotną cezurę w rozmowie na ten temat. Sprawa stosunków polsko-żydowskich wraca w spektaklu ALTE HAJM/ STARY DOM Marcina Wierzchowskiego, a przewartościowaniem romantycznego mitu w kontekście katastrofy smoleńskiej zajęła się Anna Augustynowicz w ODLOCIE.– czytamy w materiałach festiwalowych. Głosem wobec obecnej sytuacji politycznej oraz inwazji Rosji na Ukrainę mają być DZIADY Mai Kleczewskiej, a Krystian Lupa w spektaklu IMAGINE po raz kolejny boleśnie zdiagnozuje rzeczywistość, którą sobie sami zgotowaliśmy.
DZIADY
Co różni tegoroczną edycję festiwalu od czternastu poprzednich? – Z pewnością decyzja, aby ważne spektakle najmłodszych twórców trafiły do konkursu INFERNO i rywalizowały w nim z dziełami uznanych reżyserek i reżyserów – twierdzi Szydłowski. – Dojrzałość wypowiedzi młodego pokolenia to znak nadchodzącej zmiany w sposobach opowiadania o sobie, formułowania istotnych dla teatru tematów. W konkursie INFERNO poza spektaklami młodych twórców, jak wspomniani Jakub Skrzywanek czy Anna Augustynowicz, znalazły się więc także przedstawienia Katarzyny Minkowskiej – CUDZOZIEMKA, Anny Karasińskiej ŁATWE RZECZY, Michała Telegi ANIOŁY W AMERYCE, CZYLI DEMONY W POLSCE i Piotra Siekluckiego NA.XUJ. RZECZ O PREZYDENCIE ZELENSKIM. Trzy ostatnie zostały wybrane przez dyrektora artystycznego festiwalu, pozostałych sześć przedstawień wybrało grono selekcjonerów.
CUDZOZIEMKA
Dziewięć festiwalowych premier oceni międzynarodowe jury w składzie: Maria Rößler (Niemcy), Martin Glaser (Republika Czeska), Artur Ghukasyan (Armenia), Luisa Hedo (Hiszpania), Christian Holtzhauer (Niemcy), Leman Yılmaz (Turcja), Vicențiu Rahău (Rumunia). Werdykt tego zacnego grona poznamy w czasie gali finałowej, która odbędzie się 14 grudnia w Teatrze Łaźnia Nowa. W czasie gali zagra duet Łona i Webber.
Tegoroczna sekcja młodych reżyserów, znana bywalcom Boskiej Komedii pod nazwą PARADISO, powstała w ścisłej współpracy z Akademią Sztuk Teatralnych w Krakowie. 10 grudnia między 12.00-15.00 zostanie zaprezentowanych kilka etiud studentek reżyserii: Kaliny Jagody Dębskiej, Małgorzaty Czerwień, Anny Obszańskiej oraz Dominiki Przybyszewskiej, a 9 grudnia odbędzie się debata dotycząca edukacji artystycznej. Ponadto w tym nurcie zobaczymy spektakl w reżyserii Zofii Gustowskiej zatytułowany WŁASNY POKÓJ – ten projekt powstał wspólnymi siłami AST oraz Teatru Łaźnia Nowa. Z kolei NARODZINY WROGOŚCI w reżyserii Wiktora Bagińskiego to owoc współpracy Festiwalu Malta oraz Teatru Łaźnia Nowa. Zobaczymy też przedstawienie w reżyserii Jana Jelińskiego LUDWIG, koprodukcję Teatru im. S. Żeromskiego z Kielc i Nowego Teatru w Warszawie oraz projekt DOM 1 Piotra Fronia i Marka Idzikowskiego także z Nowego Teatru. W nurcie PARADISO będzie można zobaczyć również dwa dyplomy z Akademii Sztuk Teatralnych w Krakowie: NEXT LEVEL w reżyserii Marcina Libera i INFERNO Wery Makowskx.
Wydarzeniami sekcji PURGATORIO będą dwa przedstawienia zrealizowane przez polskich twórców za granicą. Coraz więcej rodzimych reżyserów realizuje swoje spektakle w Niemczech, Holandii, Litwie, Łotwie, Czechach i na Słowacji. Duża w tym zasługa festiwalu Boska Komedia, który konsekwentnie tworzy platformę spotkania polskiego teatru z międzynarodowymi kuratorami. Z drugiej strony to efekt trudnego okresu dla powstawania teatru w Polsce, gdzie dyskusja polityków i decydentów wokół dzieł artystycznych degraduje je i instrumentalizuje, ograniczając pole eksperymentu, poszukiwań czy też podejmowania trudniejszych, kontrowersyjnych tematów.
Swoje miejsce pracy poza Polską znaleźli m.in. Jan Klata, Ewelina Marciniak, Dominika Knapik, Joanna Zdrada, Agata Duda-Gracz. W tym roku w ramach festiwalu zobaczymy spektakl w reżyserii Marii Magdaleny Kozłowskiej – zatytułowany COMMUNE, a wyprodukowany przez Frascati Producties w Amsterdamie – oraz totalny projekt teatralny ROHTKO Łukasza Twarkowskiego z Dailies Teatris w Rydze (koprodukcja z Teatrem Kochanowskiego w Opolu). Spektakl ROHTKO pokazywany będzie w Opolu, a widzowie dowiezieni zostaną tam autokarami.
ODPOWIEDZIALNOŚĆ
W Krakowie zobaczymy też ODPOWIEDZIALNOŚĆ w reżyserii Michała Zadary z udziałem Mai Ostaszewskiej – spektakl dotyczący sytuacji emigrantów na białoruskiej granicy, STRACH I NĘDZĘ 2022 – produkcję festiwalową w reżyserii Bartosza Szydłowskiego oraz ALE Z NASZYMI UMARŁYMI Marcina Libera z Teatru im. S. Żeromskiego w Kielcach na podstawie prozy Jacka Dehnela – jest to kolejny spektakl w programie festiwalu, wokół którego lokalni politycy próbowali rozpętać burzę, grożąc zwolnieniem dyrektora.
BAŚŃ O WĘŻOWYM SERCU
Ponadto – jak każdego roku – zobaczyć będzie można produkcje teatrów krakowskich: premierowe ART OF LIVING w reżyserii Katarzyny Kalwat i BAŚŃ O WĘŻOWYM SERCU Beniamina Bukowskiego z Narodowego Starego Teatru, BEZMATEK w reżyserii Marcina Libera z Teatru Ludowego, ARCADIĘ z Teatru KTO w reżyserii Jerzego Zonia oraz przedpremierowy pokaz spektaklu ACT OF KILLING w reżyserii Jana Klaty z Teatru im. J. Słowackiego.
BEZMATEK
Festiwal Boska Komedia to ważne wydarzenie dla polskiego teatru, dlatego organizatorzy poza pokazem spektakli starają się także zajmować aktualnymi zjawiskami, a takim jest niewątpliwie debata na temat przemocy w instytucjach teatru. W czasie tegorocznego festiwalu odbędzie się kontynuacja zainicjowanego rok temu „Tabu przemocy”, którego kuratorką jest Olga Brzezińska. W dniach 9-12 grudnia odbędą się rozmowy na temat nowej kultury i właściwych relacji w procesach twórczych, pozbawionego stygmatyzacji języka opisu przemocy w środowiskach artystycznych, teatrów i szkół teatralnych jako bezpiecznych miejsc, zapewniających warunki do pracy z poszanowaniem godności i odrębności każdej i każdego, wbrew przestarzałej zasadzie sztuka wymaga ofiar. Zaplanowane są także warsztaty poświęcone zapobieganiu mobbingowi i dyskryminacji, technikom antystresowym, stawianiu granic w procesie twórczym oraz reagowaniu na ich przekraczanie, które poprowadzą psychologowie i psychoterapeuci.
Już od miesięcy istnieje Sieć Organizatorek i Organizatorów Kultury „Reagujemy!”, która ma na celu opracowanie nowych sposobów działania w społeczeństwie wielokulturowym i wieloetnicznym, bo takim od inwazji Rosji na Ukrainę w szybkim tempie się stajemy. Na festiwalu podsumujemy dotychczasową współpracę w ramach sieci „Reagujemy!”. Pokażemy dwa przedstawienia stworzone przez artystki uciekające przed wojną, które znalazły schronienie w Polsce i teraz tu pracują – „5.00 UA” oraz ŻYCIE NA WYPADEK WOJNY – czytamy w materiałach festiwalowych.
Sprzedaż biletów na festiwal BOSKA KOMEDIA ruszyła 16 listopada o godzinie 12:00, bilety można kupić online na stronie festiwalu https://www.boskakomedia.pl/ oraz korzystając z bezpośredniego linku https://bilety.boskakomedia.pl . Sprzedaż będzie także prowadzona w kasie Teatru Łaźnia Nowa.
A że Kraków jest blisko – po sąsiedzku – w grudniu, zanim przystąpimy do przedświątecznych przygotowań, warto się wybrać do teatru.
Katarzyna Cetera
zdjęcia – organizatorzy
