Taki tytuł nosiła ogólnopolska konferencja, jaka odbyła się we środę 30 listopada w tarnowskim ośrodku Małopolskiego Centrum Doskonalenia Nauczycieli przy ul. Nowy Świat, które wraz z Wydziałem Katechetycznym zorganizowało tę niezwykle ważną konferencję. Można było wziąć w niej udział na żywo lub online. W tej drugiej formie udział wzięło około 200 osób. Do udziału w tej, niestety zupełnie nie obecnej w lokalnych mediach, konferencji zaproszeni zostali twórcy kultury i sztuki, pracownicy naukowi, których obszar badań dotyczy sztuki i jej wpływu na wychowanie i edukację, a także znawcy sztuki i organizatorzy wydarzeń kulturalnych. Z ust organizatorów jak i prelegentów padło wiele słów na temat sztuki, czym ona jest dla człowieka i o jej oddziaływaniu na niego, o tym, że zbliża, kruszy mury podziałów, rozwija, pozwala lepiej zrozumieć siebie, uczy wrażliwości, wprowadza w świat uniwersalnych wartości dobra, prawdy i piękna, że wreszcie jest pomostem łączącym edukację z wychowaniem.
Swoją wiedzą, spostrzeżeniami i doświadczeniem dzieli się ze słuchaczami hybrydowej konferencji dr hab. Beata Cyboran, prof. UP z Instytutu Sztuki i Designu Uniwersytetu Pedagogicznego z Krakowa, dr Piotr Barszczowski – artysta-plastyk i wykładowca Katedry Wzornictwa Akademii Nauk Stosowanych w Tarnowie, dr Zoltan Gyalokay z Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Warszawskiego, ks. mgr lic. Dominik Kiełb – katechetyk, doktorant Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego oraz ks. dr Piotr Pasek – wykładowca historii sztuki na Uniwersytecie Papieskim Jana Pawła II w Krakowie, sekcja w Tarnowie, dyrektor Diecezjalnego Muzeum w Tarnowie i diecezjalny konserwator zabytków.
Z tematem „Sztuka sakralna jako przestrzeń w procesie edukacji i wychowania – archaizm czy przyszłość” zmierzył się ks. dr Piotr Pasek, ukazując, jak nawet ta, wydawałoby się archaiczna, sztuka średniowieczna może otwierać ku przyszłości. – Genialnej, bo prowadzącej ku rozwojowi. Sztuka ta bowiem zawiera w sobie głęboką treść, tzw. ukryty kod, który odkryty, odczytany, zinterpretowany kieruje ku najwspanialszym wartościom – przekonuje.
Dr Piotr Barszczowski z kolei mówił o swojej drodze odkrywania sztuki, o tym, jak ona w nim od dziecka pracowała, o wchodzeniu w świat sztuki i kultury. Opowiadał o swojej autorskiej technice i stylu tworzenia neowitrażu, a także „życiowym” dziele, jakim jest stworzona przez niego w ostatnich latach „Ostatnia Wieczerza XXI wieku”, a także o zaangażowaniu w postanie tej pracy młodych ludzi.
Każdy z prelegentów podkreślał, jak ważny i korzystny ze wszechmiar dla rozwoju człowieka jest świat sztuki, dostrzegając jego ogromny potencjał edukacyjny i wychowawczy, ale nie zabrakło również dostrzeżenia wyzwań, z jakimi musi się zmierzyć współczesny jej odbiorca, zwłaszcza młody człowiek. O nich sporo mówiła prof. Beata Cyboran.
Zwróciła uwagę na powolne odchodzenie odbiorców od żywego kontaktu z dziełem sztuki na rzecz zapośredniczonego poprzez przestrzeń wirtualną. Ta przemiana uczestnictwa w kulturze, zintensyfikowana w okresie pandemii, związana jest z wirtualizacją życia społecznego w ogóle. Przez to z jednej strony kultura i sztuka stają się powszechniejsze, ale to też sprawia, że stajemy się bardziej leniwi, taki kontakt ze sztuką traci swój odświętny wymiar, a przez co może być mniej wnikliwy. To każe się zastanowić, czy on w ogóle jest autentyczny.
Prof. Cyboran zachęcała również, by dostrzec, w jakim gąszczu informacyjnym funkcjonuje dziś młody człowiek, bombardowany treściami, których nie jest w stanie przyswoić, a więc porusza się w algorytmach skrojonych według jego wyborów. To z kolei powoduje, że zaczyna zagnieżdżać się jedynie w tych przestrzeniach i żyć w hermetycznym świecie algorytmów, z których trudno się wyrwać. One każdego człowieka zakleszczają.
Do tego dochodzi także dzisiejsze poszukiwanie przez odbiorców wydarzeń wielowrażeniowych i wielozmysłowych, wszelkiego rodzaju eventów i festiwali, rozproszenie uwagi, a także swego rodzaju przymus emitowania wrażeń polegający na tym, że jakoby musimy się natychmiast dzielić ze światem tym, co zobaczyłem, gdzie byłem. Jakby indywidualne przeżycie jakiejś sytuacji było dla nas czymś niepełnym lub ograniczającym.
To wszystko determinuje dość specyficzny odbiór i kontakt z dziełem sztuki. Każe się zastanowić nad jego skutkami, czy autentycznie nas rozwija, czy raczej zamyka; przemienia czy jest jedynie sposobem kreacji własnego wizerunku. Pytań jest wiele. Odpowiedzi na nie będą o tyle zasadne, o ile zadbamy o to, by kontakt ze sztuką, proces uczestnictwa w kulturze w ogóle w życiu młodego człowieka zaistniał.
Jak mówi kierownik Działu Doskonalenia i Doradztwa Małopolskiego Centrum Doskonalenia Nauczycieli, Ośrodek w Tarnowie Anita Stinia, ideą konferencji jest przybliżenie nauczycielom potrzeby wychowania przez sztukę w ramach kształtowania zainteresowań i zamiłowań artystycznych uczniów.
– Wyszliśmy z założenia, że sztuka jest takim obszarem życia każdego człowieka, który realizuje mnóstwo kompetencji kluczowych. My to nazywamy po nauczycielsku kompetencjami przyszłości. Chodzi nam o to aby młodzież i dzieci nawiązywały przede wszystkim współpracę między sobą, budowały takie relacje. Sztuka jest dla nas takim elementem, który może realizować te zamiary.
Tematyka konferencji wpisuje się w kierunki polityki oświatowej państwa, a zwłaszcza w postulat powrotu do edukacji klasycznej, do wychowania w oparciu o piękno, dobro i prawdę. Jak dodaje dyrektor Wydziału Katechetycznego Kurii Diecezjalnej w Tarnowie ks. Andrzej Jasnos, podczas spotkania zostaną także przedstawione metody rozwijania umiejętności i uwrażliwiania na sztukę.
– Ta konferencja jest takim wyjściem naprzeciw oczekiwaniom nauczycieli z wielu dziedzin. To nauczyciele historii, języka polskiego, sztuki ale także i religii korzystają z tego dorobku szeroko rozumianej sztuki również w swojej pracy. Stąd to jest wyjście naprzeciw oczekiwaniom, ale też żeby ich wspomóc i zainspirować.
PROGRAM KONFERENCJI:
15:00 – 15:20 Otwarcie konferencji
dr Łukasz Cieślik, dyrektor Małopolskiego Centrum Doskonalenia Nauczycieli
Ewa Sojat, Wicedyrektor ds. Ośrodka w Tarnowie
dr Andrzej Jasnos, Dyrektor Wydziału Katechetycznego Kurii Diecezjalnej w Tarnowie.
15:20 – 15:50 ’Edukacyjne znaczenie uczestnictwa w kulturze dzieci i młodzieży”
dr hab. Beata Cyboran, prof. UP, Instytut Sztuki i Designu, Katedra Nauk o Sztuce Uniwersytetu Pedagogicznego im. KEN w Krakowie. Teoretyk i praktyk animacji kultury. Autorka wielu publikacji naukowych z zakresu animacji społeczno-kulturalnej, w tym monografii Animacja w systemie zależności instytucjonalnych. Uwarunkowania rozwoju animacji społeczno-kulturalnej na tle polskiej polityki kulturalnej po 1989 roku. Interesuje się edukacją kulturową, polityką kulturalną i procesem budowania demokracji w kulturze. Uczestniczka krajowych i międzynarodowych projektów naukowych i edukacyjnych. Członek zarządu zrzeszenia działającego na rzecz animacji kultury Forum Kraków oraz Akademickiego Towarzystwa Andragogicznego.
15:50 – 16:20 ’Współpraca z młodzieżą w procesie twórczym na przykładzie grafiki pt. Ostatnia Wieczerza XXI wieku”
dr Piotr Barszczowski, wykładowca Katedry Wzornictwa Akademii Nauk Stosowanych w Tarnowie, absolwent Akademii Sztuk Pięknych oraz Uniwersytetu Papieskiego, artysta-plastyk i fotografik, projektant komunikacji wizualnej, teolog i pedagog. Należy do Związku Polskich Artystów Plastyków oraz Związku Polskich Artystów Fotografików. Jego neowitraż 'Ostatnia wieczerza XXI wieku” został nagrodzony przez jury oraz publiczność na XIII Biennale Sztuki we Florencji. XIII Biennale we Florencji było pierwszym pokazem artysty za granicą, na którym neowitraż 'Ostatnia Wieczerza XXI wieku’, a także 'Panta Rhei – Alegoria Czasu’, 'Kawiarenka” oraz 'Sztorm” zostały wyróżnione złotym medalem im. Wawrzyńca Wspaniałego 'Lorenzo Il Magnifico Award ” w kategorii sztuk multimedialnych.
16:20 – 16:50 ’Sztuka dawna wobec współczesności w nauczaniu uniwersyteckim”
dr Zoltan Gyalokay, Instytut Historii Sztuki Uniwersytetu Warszawskiego. Obszarem geograficznym jego zainteresowań badawczych jest Europa Środkowa, zakresem czasowym lata ok. 1300-1550, a dziedzinami artystycznymi rzeźba i malarstwo. W sposób szczególny interesuje się wszelkiego rodzaju relacjami zarówno między ośrodkami artystycznymi, jak i między poszczególnymi twórcami a odbiorcami ich dzieł.
16:50 – 17:00 Przerwa
17:00 – 17:30 ’Piękno, jako źródło współczesnej edukacji religijnej oraz formacji dzieci i młodzieży”
mgr lic. Dominik Kiełb, student Szkoły Doktorskiej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, katechetyk. W obszarze jego zainteresowań znajdują się badania nad religijnością młodzieży w Polsce, badania nad tożsamością religijną i narodową polskich emigrantów, edukacja religijna, metodologia katechetyki i teologii pastoralnej. Odbył wizyty naukowe na uniwersytetach: Oksford, Perugia, Rzym.
17:30 – 18:00 Sztuka sakralna przestrzenią w procesie edukacji i wychowania – archaizm czy przyszłość?”
dr Piotr Pasek, wykładowca historii sztuki na Uniwersytecie Papieskim Jana Pawła II w Krakowie, Sekcja w Tarnowie, Dyrektor Diecezjalnego Muzeum w Tarnowie, Diecezjalny Konserwator Zabytków.
18:00 – 18:30 ’Znaczek pocztowy, jako materiał dydaktyczny na lekcji historii”
dr Marek Smoła, wykładowca genealogii na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, nauczyciel historii w IV Liceum Ogólnokształcącym w Tarnowie, badacz przeszłości Mościc. Jako badacz dziejów lokalnych Tarnowa, opracował m.in. monografię Fabryki Zakładów Azotowych oraz mościckich szkół. Jest także autorem opracowań, głównie z zakresu od II Rzeczypospolitej do współczesności, ukazujących obraz Polski, dynamikę zmian, w których podkreśla, że każde pokolenie pozostawia ślady, które rodzą dobro. Dnia 22 października 2022 r. został odznaczony Medalem Stulecia Odzyskanej Niepodległości.
Za: RDN oraz Beata Malec-Suwara (Foto Gość)
Ryszard Zaprzałka
