Od początku XX wieku aż po zaawansowany już XXI zmieniło się w Tarnowie prawie wszystko. Tym, co przez te ponad sto lat pozostało niezmienne jest m.in. kino Marzenie. Założone w 1913 roku działa bez przerwy do dzisiaj. Nieco w cieniu Marzenia działały także inne nie mniej ważne małe kina, takie jak: Krakus przy ul. Nowy Świat, Wiarus w dawnej jednostce wojskowej vis a vis przychodni przy szpitalu Szczeklika, Łączność w budynku działającej do dziś Poczty przy ul. Mickiewicza czy Azoty w Mościcach, które niepostrzeżenie bezpowrotnie zniknęły z kulturalnego pejzażu miasta.
I pomimo rewolucyjnych zmian w multimedialnej technologii i bezpardonowej ekspansji kulturowych marksistów, kino to nadal to jedno z najważniejszych miejsc kulturalnych w każdym mieście. Także w naszym galicyjskim miasteczku, gdzie pierwsze stałe kino w Tarnowie miało swój początek w 1911 roku i nosiło nazwę Apollo. A dla wielu tarnowian mojego pokolenia rozpoznawalne jako Kino Krakus, w pobliżu którego wiele lat mieszkałem i do którego regularnie chodziłem w końcówce podstawówki (szkoła im. T. Kościuszki) i okres edukacji w Technikum Ekonomicznym (Urszulanki). Chodziło się tam m.in. na wagary i pierwsze randki… szczególnie na filmy dozwolone od lat 18. Działo się!
Widownia kina miała 420 miejsc. ,,Apollo” podjął walkę z zacofaniem i ciemnotą, przedstawiając obrazy postępowe, wywołujące dreszcze i pokusy. Społeczeństwo gorliwie uczęszczało na każdy program ,,Apolla”, mimo że często było ono krytykowane, ponieważ w chwilach wysokiej frekwencji, zarząd kina dostawiał krzesła i ławki do zatłoczonej sali, w której nie było czym oddychać. Inne aferalne sprawy to, m.in. opóźnianie seansów nawet o kilkadziesiąt minut, czy niezapowiedziane zmiany programu.
Kino „Apollo” powstało na skrzyżowaniu ul. Nowy Świat z ulicami Chyszowską (dzisiaj I. Mościckiego) i Żabnieńską (obecnie J. Sowińskiego). W miejscu tym przebudowano dom należący do spółki Artura Marguliesa i Ignacego Maschlera, według projektu autorstwa dwóch znakomitych architektów: Augustyna Tarkowskiego i Maksymiliana (Maurycego) Eichorna. Początkowy projekt przebudowy zatwierdzono w kwietniu 1911 roku, a już w czerwcu tego samego roku zapadła decyzja o przekształceniu budynku w secesyjny kinoteatr, zgodnie z nowym projektem Eichorna.
„Apollo” był drugim stałym kinem w Tarnowie, otwartym 19 sierpnia 1911 roku. Pierwsze kino, nazwane „Edison” (później „Helios”), powstało kilka miesięcy wcześniej na zlecenie fabrykanta cukierków Hermana Izraelowicza. „Apollo” szybko stało się popularnym miejscem rozrywki i kultury, oferującym tarnowianom możliwość obcowania z nową formą sztuki – kinematografem. ,Apollo” było pierwszym kinem w Tarnowie, w którym już w 1931 roku zaczęto wyświetlać filmy dźwiękowe.
Niestety, kino „Apollo” nie miało łatwego życia. Wybuch I wojny światowej przyniósł miastu, a w szczególności kinoteatrowi, wiele nieszczęść. W listopadzie 1914 roku Tarnów został zajęty przez wojska rosyjskie, co miało tragiczne skutki dla „Apolla”. Właściciel kina, Wilhelm Lichtblau, opuścił miasto przed nadejściem Rosjan, a opuszczony budynek został splądrowany i zniszczony. Podłoga, drzwi oraz ekran kina zostały spalone, a sala kinowa zamieniona w stajnię dla koni.
Podczas kontrnatarcia wojsk austro-węgierskich, które miało miejsce w 1915 roku, centrum Tarnowa znalazło się pod ostrzałem, a kino „Apollo” zostało doszczętnie zniszczone. Mimo że większość centrum miasta oszczędzono, budynek kina uległ poważnym zniszczeniom.
Po zakończeniu działań wojennych Wilhelm Lichtblau podjął się odbudowy kina „Apollo”. Choć udało się przywrócić funkcjonalność budynku, nie odtworzono jego oryginalnej, secesyjnej elewacji. Kino wznowiło działalność, jednak wejście do budynku znajdowało się teraz od strony południowej, od placu u zbiegu ulic Chyszowskiej i Nowy Świat, a wyjście – od strony północnej przez podwórze.
W czasie II wojny światowej kino „Apollo” przeszło kolejną przemianę – okupacyjne władze niemieckie nadały mu nową nazwę „Ostland”, a przyległe ulice otrzymały niemieckie nazwy. Po zakończeniu wojny kino przywrócono do dawnej świetności, zmieniając jego nazwę na „Krakus”.
Kino „Krakus” działało przez wiele lat, stając się częścią tarnowskiego krajobrazu kulturalnego. Jednak w latach 90. XX wieku, w obliczu zmian społeczno-gospodarczych, kino przestało funkcjonować. W 1998 roku budynek został wyburzony, a w jego miejscu powstał nowy obiekt pod nazwą „Krakus”, choć już nie jako kino, lecz jako nowoczesny budynek, zbudowany przez kielecki „Exbud”.
Historia kina „Apollo” to świadectwo przemian, jakie zachodziły w Tarnowie na przestrzeni XX wieku. Od triumfalnego otwarcia, przez wojenne zniszczenia, aż po powojenną odbudowę – kino to było miejscem, które przez wiele lat dostarczało tarnowianom rozrywki i emocji. Dziś pozostaje jedynie wspomnieniem dawnych czasów, zapisanym w pamięci miasta.
Za m.in.: tarnow ikc.pl
R. Z.
