PO SĄSIEDZKU: NAGRODA CONRADA PRZYZNANA

czyli

URSZULA HONEK

NAGRODZONA ZA NAJLEPSZY DEBIUT.

Finałem 15. edycji Festiwalu Conrada była gala wręczenia nagrody za najlepszy debiut prozatorski, która odbyła się w ostatnia niedzielę października – relacjonuje nasza krakowska korespondentka Katarzyna Cetera. Statuetkę otrzymała Urszula Honek, autorka zbioru opowiadań zatytułowanego BIAŁE NOCE. Wśród nominowanych byli także Mateusz Górniak, Paweł Kozioł, Krzysztof Umiński oraz Małgorzata Żarów.

Nagroda Conrada, przyznawana od 2015 roku, to pierwsze polskie wyróżnienie za debiut prozatorski. Jego celem jest wspieranie nowych głosów w polskiej prozie, rozumianej szeroko – zarówno jako twórczość fabularna, jak i non-fiction. Kapituła nagrody już na początku października wybrała pięć najlepszych debiutów 2022 roku. Charakterystyczną statuetkę, zwaną Lunetą Conrada, wręczono 29 października, na zakończenie 15. Międzynarodowego Festiwalu Literatury im. Josepha Conrada w Krakowie. Tydzień spotkań, warsztatów, pokazów filmowych i dyskusji o literaturze zwieńczyła gala w Centrum Kongresowym ICE Kraków. Podczas uroczystości wykłady mistrzowskie wygłosili Mikołaj Grynberg – polski fotograf i pisarz, nominowany do Nagrody Nike – oraz Intan Paramaditha – indonezyjska pisarka, uhonorowana nagrodą PEN Translates.

W tym roku nominacje do nagrody otrzymali: Mateusz Górniak za książkę TRASH STORY (Wydawnictwo Ha!art), Paweł Kozioł, twórca powieści WARIANT LA PLATA (KIT Stowarzyszenie Żywych Poetów), Krzysztof Umiński za TRZY TŁUMACZKI (Wydawnictwo Marginesy), Małgorzata Żarów, autorka ZAKLINANIA WĘŻY W GORĄCE WIECZORY (Wydawnictwo Czarne) oraz właśnie Urszula Honek za zbiór opowiadań BIAŁE NOCE (Wydawnictwo Czarne). To właśnie oni- według kapituły Nagrody Conrada – stanowili ścisłą czołówkę autorek i autorów najlepszych debiutów prozatorskich 2022 roku.

Pierwszy z nominowanych – Mateusz Górniak – jest redaktorem „Stonera Polskiego”, a jego teksty wystawiane były m.in. w Narodowym Starym Teatrze w Krakowie i w Teatrze Dramatycznym w Wałbrzychu. Szansę na Nagrodę Conrada miała jego książka TRASH STORY (Wydawnictwo Ha!art), określana przez wydawcę jako kołysanka dla epoki telewizji i pępkowe społeczeństwa katastrofy. Historię początkowo poznajemy z perspektywy chłopaka z małego śląskiego miasteczka. Stopniowo pełną humoru i inwencji narrację przechwytują postaci z telewizji, przedmioty oraz śmieci – oddając w ten sposób jakąś część atmosfery współczesnej prowincji.

Urszula Honek publikowała m.in. w „Dwutygodniku”, „Piśmie” i „Znaku”, a jej twórczość poetycka była wielokrotnie wyróżniana w prestiżowych konkursach. Kapituła Nagrody Conrada doceniła jej debiut prozatorski – zbiór opowiadań BIAŁE NOCE (Wydawnictwo Czarne). Subtelnie prowadzone opowieści Honek przedstawiają świat z perspektywy mieszkańców małej beskidzkiej miejscowości, żyjących w bliskim otoczeniu przyrody. Perspektywy czasowe mieszają się tam ze sobą, a z trudnych do uchwycenia powodów codzienność staje się niepokojąca i mroczna.

Kolejny nominowany – Paweł Kozioł – to poeta, doktor nauk humanistycznych i programista specjalizujący się w dziedzinie sztucznej inteligencji i przetwarzaniu języka naturalnego. Stworzył kilka programów szachowych, m.in. Rodent, naśladujący styl gry dawnych mistrzów. Nominację do Nagrody Conrada otrzymała jego powieść WARIANT LA PLATA (KIT Stowarzyszenie Żywych Poetów) nawiązująca do losów polskiej drużyny szachowej z 1939 roku. Jej członkowie zdobyli srebrny medal na olimpiadzie szachowej w Buenos Aires, jednak po tym sukcesie nie mieli dokąd wracać, bo w Polsce wybuchła wojna.

na Nagrodę Conrada miał również Krzysztof Umiński, tłumacz, scenarzysta i sędzia muay thai, a w przeszłości zawodnik tej dyscypliny. Kapituła nagrody doceniła jego TRZY TŁUMACZKI (Wydawnictwo Marginesy) – opowieść o Marii Skibniewskiej, Joannie Guze i Annie Przedpełskiej-Trzeciakowskiej, trzech wybitnych autorkach przekładów klasyki światowej literatury. Umiński prezentuje warsztat, ale też niebanalne życiorysy kobiet, które – pozostając w cieniu tłumaczonych przez siebie książek – przez wiele lat kształtowały gusta polskiej inteligencji.

Małgorzata Żarów, piąta z nominowanych, pracowała jako lektorka języka angielskiego i analityczka do spraw przeciwdziałania „praniu” pieniędzy. W konkursie nominowano jej debiutancką powieść ZAKLINANIE WĘŻY W GORĄCE WIECZORY (Wydawnictwo Czarne), która zdobyła już Nagrodę Literacką Gdynia. Śmiała powieść oparta jest na motywie wędrówki – w tym wypadku przez surrealną Warszawę. Autorka gra z konwencjami katastrofizmu, grozy i pornografii.

Zgłoszeń do konkursu dokonywali wydawcy oraz same autorki i autorzy. Grono nominowanych wybrała kapituła, do której należą znawcy i znawczynie literatury: Urszula Chwalba (dyrektorka wykonawcza Festiwalu Conrada i kuratorka programu Kraków Miasto Literatury UNESCO), Julia Fiedorczuk (pisarka, poetka, tłumaczka i wykładowczyni), Grzegorz Jankowicz (dyrektor programowy Festiwalu Conrada) Monika Ochędowska (dziennikarka „Tygodnika Powszechnego”), Olga Stanisławska (eseistka, kuratorka i autorka reportaży) i Błażej Warkocki (krytyk literacki i wykładowca). Przewodniczącym kapituły jest profesor Michał Paweł Markowski, dyrektor artystyczny Festiwalu Conrada, a funkcję sekretarza nagrody sprawuje Joanna Szulborska – teatrolożka, nauczycielka akademicka i menedżerka kultury.

Gala wręczenia nagrody tradycyjnie była zwieńczeniem krakowskiego Festiwalu Conrada. O tym, kto zwycięży, zadecydowały po połowie głosy kapituły i publiczności. Formularz był dostępny na stronie festiwalu – głosowanie trwało do 27 października do godziny 23:59.

I właśnie za sprawą głosów kapituły i publiczności Nagroda Conrada powędrowała do Urszuli Honek, która oprócz statuetki otrzymała kwotę trzydziestu tysięcy złotych. Częścią nagrody jest też miesięczny pobyt rezydencjalny w Krakowie oraz kampania promocyjna wyróżnionej książki na łamach „Tygodnika Powszechnego”. Fundatorem nagrody jest Miasto Kraków, a partnerami przedsięwzięcia są Fundacja Tygodnika Powszechnego i Krakowskie Biuro Festiwalowe – operator programu Kraków Miasto Literatury UNESCO.

Nagroda Conrada to już drugie wyróżnienie dla BIAŁYCH NOCY – wcześniej książka otrzymała Nagrodę im. Kościelskich. Urszula Honek zyskała także uznanie jako poetka – jej teksty ukazywały się między innymi w „Dwutygodniku”, „Piśmie”, „Tygodniku Powszechnym” i „Znaku”.

Opowiadania ze zbioru Białe noce przedstawiają świat z perspektywy mieszkańców małej beskidzkiej miejscowości, żyjących w bliskim otoczeniu przyrody. Perspektywy czasowe mieszają się tam ze sobą, a z trudnych do uchwycenia powodów codzienność staje się niepokojąca i mroczna.

Katarzyna Cetera