NAGDODY ROZDANE

czyli
PIĄTA EDYCJA FESTIWALU NOWEGO TEATRU PRZESZŁA DO HISTORII

Festiwal Nowego Teatru FNT to kontynuacja Rzeszowskich Spotkań Teatralnych - pisze w swoim podsumowaniu Katarzyna Cetera, jednego z najstarszych festiwali teatralnych w Polsce, które odbywały się w rzeszowskim teatrze od 1961 roku, jako przeglądy spektakli w gwiazdorskiej obsadzie. Nowy pomysł i nowa formuła okazały się zaskakująco ciekawe i nadzwyczaj nośne, dlatego w ostatnim tygodniu listopada Rzeszów corocznie staje się centrum teatralnego świata. W tym roku odbyła się piąta już edycja tej imprezy - w nowej formule, wymyślonej przez Jana Nowarę, dyrektora Teatru im. W. Siemaszkowej w Rzeszowie. Aktualnie festiwal opiera się na spektaklach, który przewartościowują pojęcie dramatyczności, zwracając się z jednej strony ku aktom performatywnym, z drugiej zaś - ku przekazowi multimedialnemu.

Czytaj więcej...

Adwent

Święta Katarzyna klucze pogubiła,
Święty Jędrzej znalazł zamknął skrzypki zaraz.

Tak jego istotę  ukazuje staropolskie przysłowie, które nawiązuje do ostatnich zabaw przed czuwaniem (zgubiony klucz to metafora hucznych zabaw organizowanych 25 i 30 listopada). Słowo Adwent pochodzi od łacińskiego słowa "adventus", czyli "przyjście, przybycie, nadejście". W starożytnym Rzymie słowem "adventus" nazywano oficjalny przyjazd, odwiedziny dygnitarza państwowego po objęciu urzędu czy też coroczne przybywanie bóstwa do świątyni. Dla nas chrześcijan "adventus" oznacza czas przygotowujący nas do uczczenia narodzin Jezusa w Betlejem. To również nasze przygotowanie do powtórnego przyjścia Jezusa na ziemię. Pierwsze ślady istnienia Adwentu pochodzą z Galii i Hiszpanii z IV wieku. Adwent trwał wówczas 3 tygodnie. Łączył się z postem pokarmowym i praktykami ascetycznymi. Rzym wprowadził do liturgii Adwent w VI wieku, łagodząc jego charakter pokutny i akceptując liturgiczne przygotowanie do uroczystości Bożego Narodzenia. Naszymi przewodnikami po Adwencie są: Izajasz, Jan Chrzciciel i Maryja. Obecnie jest to czas, który rozpoczyna rok kościelny, a cztery jego niedziele przypominają owe 4.000 lat wyczekiwania Mesyasza. Adwent ozpoczyna się między 27 listopada a 3 grudnia, kończąc się w dzień Bożego Narodzenia. W tym czsie nie zdobimy ołtarzy i świątyń kwiatami, szaty liturgiczne mają kolor fioletowy - kolor pokutny, nie śpiewamy "Chwała na wysokości Bogu". Codziennie przez okres Adwentu odprawiane są Msze św. ku czci Maryi, w czasie których pali się świeca roratnia, symbol Najświętszej Maryi Panny (słowo Roraty pochodzi od słów pieśni na wejście - "rorate coeli...").

Czytaj więcej...

Imago mundi - obraz świata

czyli
Poziom telewizji, zwanej niegdyś publiczną, sięgnął bruku.

Wojciech Wencel (ur. 16 lutego 1972 w Gdańsku) – polski poeta, felietonista, eseista i krytyk literacki. Absolwent III Liceum Ogólnokształcącego im. Bohaterów Westerplatte w Gdańsku (popularnej „Topolówki”) oraz polonistyki Uniwersytetu Gdańskiego. Stały felietonista tygodników „Nowe Państwo” (1999–2004), „Ozon” (2005–2006), „Wprost” (2006–2008), „Gość Niedzielny” (od 2006), „Gazeta Polska” (2011–2013), „wSieci” (od 2014). Wiersze publikował m.in. w „Brulionie”, „Zeszytach Literackich” i „Tygodniku Powszechnym”. Był członkiem redakcji kwartalnika „Fronda” (1997–2007) oraz współzałożycielem i członkiem redakcji magazynu „44 / Czterdzieści i Cztery” (2007–2011). Od 1998 jest stałym współpracownikiem dwumiesięcznika „Arcana”. W 2010 wszedł w skład Trójmiejskiego Społecznego Komitetu Poparcia Jarosława Kaczyńskiego na prezydenta RP. Jest autorem manifestu stowarzyszenia Solidarni 2010. W 2011 był inicjatorem listu otwartego poetów wyrażającego solidarność z Jarosławem Markiem Rymkiewiczem, pozwanym przez spółkę Agora. W 2011 otrzymał Nagrodę Literacką im. Józefa Mackiewicza za tom poezji „De profundis”. W 2014 jego „Oda na dzień św. Cecylii” zajęła czwarte miejsce w plebiscycie Programu Drugiego Polskiego Radia „25 książek na 25-lecie”. Słuchacze radiowej Dwójki uznali ją za najważniejszy tom poezji napisany w języku polskim w ostatnim ćwierćwieczu. W lutym 2017 Wojciech Wencel został laureatem nagrody „Zasłużony dla Polszczyzny” przyznawanej przez Prezydenta RP. Warto przypomnieć, że w latach 1998–2002 był członkiem, a następnie wiceprzewodniczącym Rady Programowej TVP SA. Tym bardziej wiarygodnie brzmią jego dywagacje na temat obecnego stanu TVP, zawarte w tekście pt. "Przemysł żenady" opublikowanym w najnowszym numerze "Gościa Niedzielnego.

Czytaj więcej...

Przegrane powstanie – drogą ku niepodległości

My, wygnańcy stron rodzinnych,/ Może już nie ujrzym kwiatu,/ A więc sadźmy je dla innych,/ Szczęśliwszemu sadźmy światu!  (Seweryn Goszczyński)

Mowa o Powstaniu Listopadowym,  jednym z trzech najważniejszych powstań stanowiących kamienie milowe polskiej drogi do niepodległości. Także  tarnowianie mieli w nich znaczący udział…  Właśnie  mija 188 lat od jego wybuchu. W poniedziałek 29 listopada 1830 roku podchorążowie pod dowództwem Piotra Wysockiego, zaatakowali Belweder. Potem zajęli Arsenał. Przyłączyła się do nich ludność Warszawy i wojsko. Komendę objął gen. Józef Chłopicki. Zaczęła się wojna z Rosją. Pod Olszynką Grochowską  - nazwana przez poetę Seweryna Goszczyńskiego „polskimi Termopilami” zginęło 9500 żołnierzy zaborcy. Polacy zwyciężyli pod Stoczkiem, Wawrem i Iganiami. W maju 1831 roku ponieśli znaczącą klęskę pod Ostrołęką. We wrześniu Rosjanie byli już w Warszawie. Ostatnie kapitulowały twierdze Modlin i Zamość. Zaczęły się dotkliwe represje. Car Mikołaj I ograniczył autonomię Królestwa, zlikwidował jego konstytucję, polskie wojsko, administrację, sądownictwo i uczelnie. Zaczęła się powszechna i dotkliwa rusyfikacja. Emigranci tłumnie ruszali na Zachód, głównie do Francji. Ponad 10 tysięcy Polaków opuściło kraj. Tyle samo Moskale pognali na Sybir. Powstanie Listopadowe, jak żadne inne, miało swoją legendę stworzoną m.in. przez naszych wieszczów: Adama Mickiewicza (Reduta Ordona), Juliusza Słowackiego (Sowiński w okopach Woli) oraz geniusza fortepianu Fryderyka Chopina, wielu malarzy i rzeźbiarzy. Wspomniany wyżej Seweryn Goszczyński – poeta i żołnierz,jeden z zesłańców syberyjskich – napisał wiersz „Przy sadzeniu róż” , ukazujący powstanie jako jako sadzenie róż dla przyszłych pokoleń… Taki był sens naszych powstań narodowych: sadzić różę wolności jeśli nie dla nas, to dla naszych dzieci, by nie były niewolnikami. Taki też jest sens wspominania powstańczych rocznic po latach. 

Czytaj więcej...

Bożena Kwiatkowska

Kobieta, która urodziła się z batutą w ręku...

Przez wiele lat swojej zawodowej aktywności, była jedną z najbardziej wyrazistych osobowości tarnowskiej kultury, o iście renesansowych horyzontach, kobieta instytucja, a przy tym osoba bardzo ciepła i wrażliwa, emanująca zda się niespożytymi siłami witalnymi. Kilka lat temu obchodząc 50 lecie pracy pedagogicznej  i 30 lecie pracy dyrygenckiej, znajomi i przyjaciele związani, podobnie jak wówczas Ona, z Uniwersytetem Trzeciego Wieku działającym przy MWSZ w Tarnowie zorganizowali jej w Klubie Studenckim "Przepraszam" przy Rynku 10 wspaniały benefis, o którym głośno było w całym mieście.Pani Bożena Kwiatkowska, jak na kobietę renesansową przystało pisze wiersze, maluje  i haftuje, uczy i studiuje, ale przede wszystkim komponuje i dyryguje. Także teraz będąc w wieku senioralnym nie zwalnia i aktywnie działa - ostatnio w Fundacji "Kromka Chleba", gdzie prężnie działa Tarnowski Uniwersytet Trzeciego Wieku. To właśnie tam, we wtorek 27 listopada o godz. 17 odbyła się uroczysta wieczornica z okazji 100- lecia odzyskania przez Polskę Niepodległości, której program wypełniły: ciekawy, ilustrowany slajdami wykład ks. dr Jacka SOPRYCHA  zatytułowany „Narodowy Dzień Pamięci Duchownych Niezłomnych a wkład Kościoła w walkę o niepodległość Polski” oraz bardzo udany premierowy występ Zespołu „LEA” w spektaklu słowno-muzycznym, przygotowanym przez słuchaczy TUTW – pod kierownictwem maestro Bożeny Kwiatkowskiej; zaś całość tego klimatycznego wieczoru zwieńczył wernisaż wystawy prac uczestników warsztatów plastycznych TUTW prowadzonych przez znaną tarnowską artystkę dr Annę Śliwińską - "Malarstwo historyczne-narodowo-wyzwoleńcze", gdzie swoje prace pokazała również nasza pani Bożenka. Wcześniej swoje malarskie dzieła prezentowała m.in. w Klubie Nauczycielskim "Paleta". Gratulując udanego wieczoru, nie sposób nie wymienić jeszcze prezes Fundacji "Kromka Chleba", pani poseł Anny Czech oraz dyrektor TUTW pani Teresy Dyngosz, dzięki którym nasi utalentowani seniorzy mogą realizować swoje różnorodne pasje.

Czytaj więcej...

FESTIWALOWA KULMINACJA

czyli
ORESTES MICHAŁA ZADARY I HAŃBA MARCINA WIERZCHOWSKIEGO

Trzecim spektaklem startującym w konkursie głównym podczas piątej edycji Festiwalu Nowego Teatru okazał się ORESTES wyreżyserowany przez Michała Zadarę. Jak pisze nasza korespondentka - Katarzyna Cetera,  przedstawienie miało uświetnić edycję ubiegłoroczną, ale niestety, wtedy nie mogliśmy obejrzeć go w Rzeszowie z przyczyn leżących po stronie warszawskiej. Czwartym okazała się kolejna fenomenalna realizacja Marcina Wierzchowskiego i Teatru Ludowego w Krakowie (który ubiegłoroczną edycję festiwalu zakończył z nagrodą publiczności za SEKRETNE ŻYCIE FRIEDMANNÓW, a później bezapelacyjnie triumfował podczas festiwalu Boska Komedia). Było intensywnie i intrygująco, ale podczas tego festiwalu to normalne.

Czytaj więcej...

Rządzimy bez kultury

 Wokół odwołania Cezarego Morawskiego z funkcji dyrektora Teatru Polskiego

Warto przyjrzeć się powyborczym koalicjom i ich cenie gospodarczej. Ale należy również bacznie przyglądać się, co zwycięska w sejmikach wojewódzkich „dobra zmiana” zrobi z kulturą i wokół kultury. Dobrym probierzem jest już Dolny Śląsk i Teatr Polski we Wrocławiu. W poniedziałek 26 listopada zarząd województwa dolnośląskiego zdecydował o odwołaniu Cezarego Morawskiego z funkcji dyrektora Teatru Polskiego. Nijak nie mogę zrozumieć - pisze na łamach pch24.pl znany reżyser i ceniony publicysta Tomasz A. Żak, jak to jest możliwe, że zwycięskie PiS robi dzisiaj to, czego nie udało się zrobić przez dwa lata jej wrogom. Bardzo szybko zapominamy o tym, co jeszcze kilkanaście miesięcy temu rozgrzewało do czerwoności opinię publiczną, a stało się sztandarowym przykładem wojny kulturowej pomiędzy czekistami kultury a polskością.

Czytaj więcej...

Mateusz z Lichwina

Właśnie ukazała się drukiem unikalna publikacja opisująca barwne dzieje jednej z podtarnowskich małych ojczyzn – Lichwina. Autorem książki "Lichwin i okolica na kartach dziejów" jest mieszkaniec tej miejscowości,  student I roku historii Uniwersytetu Pedagogicznego  w Krakowie Mateusz Reczek. Pasjonat lokalnej historii, który prace nad książką rozpoczął jeszcze w szkole średniej - łącznie poświęcił jej blisko 7 lat życia. Nasz portal od początku wspierał młodego autora, publikując obszerny wywiad z nim (fragmenty poniżej) i materiały, w tym oryginalne zdjęcia, które później znalazły się w książce - będąc niejako akuszerem tego wyjątkowego dzieła. Niedawno, 18 października 2018 roku w Centrum  Produktu Lokalnego w Rzuchowej miała miejsce oficjalna prezentacja książki Mateusza Reczka, podczas której można było się dowiedzieć jak powstawała książka, co w niej zostało umieszczone a także szereg ciekawostek związanych z lokalnymi dziejami. Przeglądając starannie wydaną przez jedną z białostockich oficyn pracę młodego historyka (szkoda, że tylko w ilości 250 egzemplarzy aliści jest już w Paryżu!), natknąłem się na informację o Romanie Żelazowskim, urodzonym w jednym z dworów w Lichwinie, znanym w latach międzywojennych polskim aktorze teatralnym a także dyrektorze teatrów m.in. we Lwowie. Wystąpił on również w dwóch pierwszych polskich filmach fabularnych oraz... na deskach sceny tarnowskiego Sokoła gdzie dzisiaj mieści się teatr miejski, o czym wkrótce na naszych łamach.

Czytaj więcej...