Święta według Sypka

Przedstawiamy kolejną część niezwykłych wspomnień Antoniego Sypka. Niezrównanego gawędziarza i popularyzatora historii naszego galicyjskiego miasteczka, ale też wielkiego filantropa i społecznika, historycznego pisarza i animatora kultury. Tym razem lekkim, jak zwykle u tego autora, piórem opisuje na Facebooku około świąteczny Tarnów z pierwszych lat dwudziestego wieku. Przywołuje smaki i zapachy tamtych wigilii z karpiami  księcia Sanguszki ze stawów w Wierzchosławicach w roli głównej, atmosferę bali sylwestrowych w Kasynie Sali Lustrzanej z obowiązującymi wówczas krynolinami wykluczającymi szybki seks… . Wspomina smutne święta z 1915 roku, biedne i głodne, pod zaborami. Przypomina bohaterskie postaci tamtych czasów: Tadeusza Tertila, burmistrza Tarnowa z czasów okupacji rosyjskiej 1914/1915 i Bolesława Łazarskiego. wybitnego matematyka i okultystę, taternika który pierwszy sfotografował Tatry, a także kamieniarza artystę Pawła Musiała, wykonawcę setek pięknych grobowców na Starym Cmentarzu. Mistrz Sypek kończy swoją bożonarodzeniową opowieść w nowo zbudowanym kościele XX Misjonarzy przy ul. Krakowskiej, ówczesną dumę Strusiniaków, gdzie przez całą podstawówkę byłem ministrantem. To tam była najpiękniejsza wówczas szopka w Tarnowie, bogatsza nawet od tej u ojców Bernardynów ale to temat na odrębny artykuł…

Czytaj więcej...

Dzień szczególnych znaczeń

Czas Bożego Narodzenia jest datą opartą wyłącznie na tradycji. Nie jest znana dokładnie data narodzin Jezusa. Jedyne co jest pewne to   że Jezus narodził się za panowania Heroda a ten zmarł w czwartym roku p.n.e. Święty Łukasz wspomina o spisie ludności jednak nie jest on jednoznacznie umiejscowiony w czasie. Istnieją przypuszczenia,  że mogło to być w szóstym roku p.n.e. Kościół sytuuje narodziny Jezusa jak chce ewangelia na 6-5 r. p.n.e. Wychodziłoby więc, że Jezus narodził się kilka lat przed oficjalnym przyjściem na świat…  Całe to zamieszanie zawdzięczamy mnichowi Dionizemu Mniejszemu. Jemu to Papież Paweł I polecił dokładnie ustalić datę narodzin Zbawiciela. Dionizy Mniejszy żył w Rzymie w VI w. n.e. Swoje obliczenia oparł on na kalendarzu rzymskim, który zaczyna się od założenia Rzymu, tj. od 1 stycznia 753 r. p.n.e. Z jego obliczeń wynikało, że Jezus urodził się w 754 r. wg kalendarza rzymskiego, co dawało pierwszy rok naszej ery. Tu znowu pojawia się problem gdyż według tego samego kalendarza Herod zmarł w 750r, co oznaczałoby z kolei, że Chrystus urodził się cztery lata po śmierci Heroda. Pomyłkę spostrzeżono, ale nie było takiego odważnego, który zdecydowałby się na cofnięcie obowiązującego już kalendarza. W III wieku Klemens Aleksandryjski wyznaczył Boże Narodzenie na 19 kwietnia. Obchodzono je też 2 lub 6 stycznia 25 lub 28 marca. Były też daty 18 kwietnia i 20 maja. Po wielu długich dyskusjach pod koniec IV i V wieku Kościół wschodu i zachodu przyjął wreszcie wspólną datę, którą jest 25 grudnia. Wśród wielu uzasadnień najbardziej przekonuje to, że jest to pora zimowego przesilenia. Najdłuższa noc dla katolików „Święta noc  która pokój niesie ludziom wszem”. A poprzedza ją Wigilia, której nazwa pochodzi od łacińskiego słowa "vigilare", to znaczy: czuwanie, stanie na straży, bycie gotowym. A wieńczy ten wyjątkowy, jedyny dzień w roku, uroczysta wieczerza, do której zasiada się o zmroku w gronie najbliższych. Tradycyjnie, tego dnia o północy we wszystkich polskich kościołach odprawiane są uroczyste msze, tzw. pasterki.

Czytaj więcej...

"Zobacz również"

Zachęca tytuł najnowszej wystawy malarstwa Jerzego Martynowa z cyklu "Tarnowscy Artyści w Galerii Muzealnej – Wystawy w Szynwałdzie". Jej wernisaż odbył się przed tygodniem, 16 grudnia o godzinie 18:00, w Bibliotece Publicznej w Szynwałdzie przygotowany we współpracy z Gminnym Centrum Kultury i Bibliotek w Skrzyszowie - filia w Szynwałdzie oraz Muzeum Okręgowym w Tarnowie. Jerzy Martynów to bez wątpienia jeden z najwybitniejszych tarnowskich malarzy, tu się urodził i tu mieszka na stałe. Artysta maluje różnymi technikami, obrazy olejne, akwarele, akrylem, pastelami. Mistrz, który kilka lat temu obchodził jubileusz 30-lecia pracy artystycznej, posługuje się szerokim wachlarzem tematycznym, to portrety, krajobrazy, rzeźby, architektura, abstrakcja, grafika użytkowa i architektura wnętrz. Martynów wystawia rzadko ale każda z jego wystaw to znaczące wydarzenie kulturalne, o którym głośno jest przed i po. Nie inaczej jest z szynwałdzką ekspozycją, której wernisaż zgromadził oprócz miejscowych elit także gości z Tarnowa i okolic.

Czytaj więcej...

Bogusław Wojtowicz (1956 – 2010)

Za bardzo się do życia przyzwyczailiśmy
 
Od młodości jego pasją była sztuka, a zwłaszcza muzyka. Właśnie mija 8. rocznica śmierci Bogusia, jak go wszyscy nazywali. Ta tragiczna wiadomość lotem błyskawicy rozeszła się po zanurzonym już w świątecznym nastroju Tarnowie. 23 grudnia 2010 r. po południu zmarł po ciężkiej chorobie Bogusław Wojtowicz, od 12 lat dyrektor Biura Wystaw Artystycznych Galerii Miejskiej w Tarnowie, wcześniej pracujący również w Tarnowskim Centrum Kultury i tarnowskim teatrze (ale także na scenach w Rzeszowie, Bielsku Białej i Lublinie). Ceniony animator kultury, pasjonat i znawca teatru, propagator muzyki francuskiej i jazzu.  Pomysłodawca Festiwalu Sztuki ArtFest, który od 2011 roku nosi Jego imię. Kurator wielu wystaw w Tarnowie, Polsce, Europie. Miał 54 lata. Tradycyjnie, każdego roku, w rocznicę jego odejścia w tarnowskiej Bazylice Katedralnej odprawiane są msze Św. za spokój Jego duszy, gromadząc pamiętających o Nim przyjaciół i współpracowników. Tak będzie i w tym roku. W piątek 21 grudnia o godz. 12 w tarnowskiej katedrze będziemy uczestniczyć  w podobnej liturgii.

Czytaj więcej...

Teatr naznaczony polskością

Właśnie wczoraj, we wtorek 18 grudnia, wróciliśmy z kolejnego objazdu, artystycznej peregrynacji po Opolszczyźnie - realizując spektakl "Wiatr Wolności" , którego premiera odbyła się 7 listopada w Opolu, a później prezentowaliśmy go w 12 powiatach tego województwa. Ale zanim opowiemy o nim szczegółowo, podsumujmy realizowany wcześniej, bo od 28 lipca, inny projekt naszego teatru. Spektakl „Wyklęci” Teatru Nie Teraz (TNT) - pisze twórca i dyrektor teatru oraz reżyser przedstawienia Tomasz A. Żak, to na pewno jedno z najważniejszych w Polsce przedstawień teatralnych ostatniej dekady. Potwierdzają to reakcje widzów (szczególnie młodych), krytyków i komentatorów, a także – co może najważniejsze – opinie żyjących świadków historii. To bardzo piękne, mądre i ważne przedstawienie, mające ogromny wymiar historyczno-polityczny – jak napisano w jednej z recenzji. Dzisiaj, gdy projekt WYKLĘCI 44 dobiegł końca, już dobrze wiem, że nie jest przypadkiem, iż właśnie taki zespół artystów wykonuje tę pracę, realizuje tę misję. Teatr to wojna o dobro i piękno. A spektakl TNT „Wyklęci”, jak żaden inny dotąd w naszej pracy, potrzebował do tej wojny prawdziwych żołnierzy. Takich ludzi, którzy byliby gotowi być odrzuconymi. Dokładnie tak, jak pierwowzory kreowanych przez nich postaci gotowe były umrzeć. I Opatrzność zdecydowała, że taki zespół powstał. Przywołajmy i zapamiętajmy tych ludzi: Ewa Tomasik-Adamczak, Aleksandra Pisz, Agnieszka Winiarska z domu Rodzik, Anna Warchał, Maciej Małysa, Przemysław Sejmicki, Ryszard Zaprzałka. Zapraszamy do obejrzenia niezwykłego filmu jaki powstał w trakcie realizacji projektu „Wyklęci 44”. Scenariusz i reżyseria: Jacek Flig. Zdjęcia: Małgorzata Flig, Jacek Flig, Dawid Rogowski. Montaż: Jacek Flig - https://youtu.be/pexG2WsGbcM

Czytaj więcej...

„Tratwa” 1998-2018

czyli przywracanie pamięci

Właśnie dobiegają końca obchody 20-lecia Duszpasterstwa Akademickiego  „Tratwa” w Tarnowie, mającego swoją siedzibę przy ul. Dwernickiego. Rozpisany na trzy miesiące: październik, listopad i grudzień jubileusz obejmował m.in. pielgrzymki do Ziemi Świętej i Wał Rudy, Festiwal Ewangelizacyjny, urodziny Tarnowskiego Chóru Gos.pl, Filmowy Dobry Wieczór z „VITAE VALOR” , Maraton Pływacki „BEAFRIKA”, Ogólnopolskie Warsztaty z Debaty Oksfordzkiej, Bal na 100 par, uroczyste nabożeństwa i rocznicowe celebracje. „To już nie łódka, a transatlantyk” – tak tytuł nosi wspomnieniowy artykuł opublikowany w najnowszym Gościu Niedzielnym poświęcony tarnowskiej  Tratwie. Tyle, że  brak w nim jakiegokolwiek odniesienia do początków duszpasterstwa akademickiego Tratwa w Tarnowi. Warto więc przypomnieć, jak się to wszystko zaczęło i przywrócić pamięć o ludziach i wydarzeniach tworzących podwaliny pod obecną „wyporność” Tratwy. A takimi znaczącymi   stępkami w jej  konstrukcji były niewątpliwie unikalne projekty: „Czym wypełnić puste ramy” - z niebywałym rozmachem zrealizowana peregrynacja kopii ikony Pana Jezusa Przemienionego z Kolegiaty nowosądeckiej po najważniejszych miejscach - sanktuariach diecezji tarnowskiej, w której udział wzięło kilkanaście tysięcy osób oraz Ogólnopolski Festiwal Filmowy „Vitae Valor” - jedyna tego rodzaju impreza w Polsce i jedna z niewielu w Europie,  której trzy kolejne edycje organizowała Tratwa. W tym roku mija dokładnie 15 lat od tamtych wydarzeń. Oba te pionierskie projekty pilotował i wspólorganizował pierwszy charyzmatyczny sternik Tratwy ks. Artur Ważny. Szkoda, że w bogatym programie jubileuszu Tratwy zabrakło miejsca na przypomnienie o nich i ludziach je tworzących, których nikt nie zaprosił na jubileuszowe  „wypominki”. A oba te projekty, mające trwałe miejsce w religijnej i kulturalnej historii miasta i regionu zostawiły trwały ślad w ówczesnych mediach, m.in. stałe relacje w Dzienniku Polskim, w Gościu Niedzielnym, Radiu Dobra Nowina czy w diecezjalnej Currendzie (Nr 3 lipiec-wrzesień 2003) oraz periodyku „Intuicje Przydrożne”. Festiwal wydawał swój kolorowy biuletyn, nakręcono nawet pełnometrażowy film – relacje z peregrynacji, którego premiera odbyła się w kolegiacie nowosądeckiej. Można było przygotować wystawę fotograficzną dokumentującą projekt, w oparciu o tę prezentowaną m.in. podczas Festiwalu V.V w kinie Marzenie. Można było zaprezentować film i powspominać… Można było…wszak cała bogata dokumentacja obu projektów winna być w tratwowych archiwach.  Aby niejako odkupić ten grzech zaniechania i dać świadectwo prawdzie przypominamy oba te projekty. Dziś część pierwsza. Za tydzień kolejna.

Czytaj więcej...

A mury runą, runą, runą...

Tylko kiedy i czy naprawdę…?

To już 37. rocznica  wprowadzenia stanu wojennego. Trwał 586 dni. 13. XII.1981 zamknięto granice i lotniska, redakcje i rozgłośnie, zawieszono działalność związków, organizacji i stowarzyszeń, wprowadzono godzinę milicyjną  oraz zakaz opuszczania miejsca zamieszkania, wprowadzono przepustki, nie działały telefony, internowano, aresztowano, skazano cały naród, byli zabici i ranni. Zgasła jutrzenka swobody. Polski orzeł znowu znalazł się w klatce.  Niestety, jest tam nadal. Tyle, że wtedy była sowiecka - teraz jest brukselska… .  I nie zmienią tego msze i marsze, pikiety i koncerty. Tyle już było zrywów przegranych, szans zmarnowanych, grzechów zaniechań. Dobrze się nam żyje w zniewoleniu i zakłamaniu, konformizmie i koniunkturalizmie, boimy się zmian, brakuje nam odwagi i determinacji. Bóg – Honor – Ojczyzna ciągle w odwrocie. Prawica wprawdzie wygrywa ale przegrywa Kościół więc jutrzenka łatwo może zmienić się w łunę… . A Polacy ciągle czekają, żeby Polska znów była Polska! Dlatego trzeba stale przypominać tamtą grudniową Apokalipsę. Ku przestrodze ale i ku pokrzepieniu serc. Więc zapalmy symboliczne światła wolności w oknach naszych domów dziś, w czwartkowy wieczór 13 grudnia o godz. 19.30, kontynuując wolnościową tradycję zapoczątkowaną przez naszego papieża świętego Jana Pawła II w Watykanie i prezydenta  USA Ronalda Reagana w Białym Domu.   

Czytaj więcej...

Kowerskie impresje

czyli
Twórczym można być na różne sposoby.

Takie bezdyskusyjne motto z zachęcającym dodatkiem "Bądź twórczy" towarzyszy oryginalnej twórczości plastycznej Teresy Szuszkiewicz-Spryszak, której prace oglądać można od 10 grudnia w piwnicznej galerii tarnowskiego Muzeum Okręgowego przy Rynku 3. Poniedziałkowy wernisaż unikalnej kolekcji tkanin tej wywodzącej się z Tarnowa artystki, córki Józefa Szuszkiewicza - wybitnego artysty malarza, m.in. założyciela obecnego Zespołu Szkół Plastycznych w Tarnowie i Tarnowskiego Teatru - zgromadził liczne grono koneserów dobrej sztuki i przyjaciół niezwykle zasłużonej dla tarnowskiej kultury rodziny państwa Szuszkiewiczów. To uniwersalne motto dobrze określa bardzo pracowite i twórcze życie wieloletniego dyrektora Muzeum Okręgowego w Tarnowie, a obecnie prezesa Komitetu Opieki nad Zabytkami Kultury Żydowskiej Adama Bartosza, który właśnie został laureatem nagrody specjalnej przyznanej przez dyrekcję Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN. Obecna wystawa to także zasługa nestora tarnowskich muzealników, który stworzył cykl „Tarnowscy Artyści w Galerii Muzealnej”, gdzie prezentują swoje prace lokalni twórcy. To tam oglądać można do końca grudnia bardzo reprezentatywną dla twórczości Teresy Szuszkiewicz-Spryszak kolekcję jej tkanin, wykonaną różnymi technikami, na przestrzeni ostatnich kilku lat. Bohaterka ostatniej w tym roku wystawy w MO., w 1965 roku zdała maturę w Liceum Technik Plastycznych w Tarnowie, uzyskując tytuł technika plastyka, ze specjalnością tkactwo artystyczne, po ukończeniu studiów we wrocławskiej ASP wróciła do rodzinnego miasta, by w latach 1972-2004 uczyć malarstwa, rysunku i tkactwa w tutejszym Liceum Plastycznym. Jej najnowsza wystaw tkanin odsyła jednak do innego miejsca na mapie - Kowar.

Czytaj więcej...