Rudolf Veiel

 Człowiek, który zdobył Tarnów dla Hitlera.

Stało się! Z dawna wyczekiwana wieść obiegła Tarnów. 1 września nad ranem hitlerowskie Niemcy weszły w granice Polski, bez wypowiedzenia wojny, bez żadnego ostrzeżenia. A przecież wypatrywani i od kilku miesięcy oczekiwani niczym straszna burza, która gdy przychodzi daje chwilę oddechu i spokój, by po chwili niweczyć wszystko co na drodze. Tarnów 1 września 1939 roku wiedział, co może się zdarzyć. Po akcji dywersyjnej na dworcu PKP, po skrytobójczym zamordowaniu dziecka w pociągu jadącym z Krynicy - ktoś poczęstował małą Basię cukierkiem z arszenikiem - ludzie oczekiwali na rozpoczęcie wojny, jak na hasło zbawienne do walki o siebie, o rodziny, ojczyznę i Boga, który przecież nie mógł stać po stronie wroga. Na tę wieść wszyscy byli przygotowani i czekali , czekali, że już za chwilę, za godzinę, skończy się to wielkie napięcie i przyjdzie rozwiązanie. A jednak ta wieść spowodowała wstrząsające wrażenie. Jedni biegali po mieście i szukali jakichkolwiek wiadomości, inni kryli się w swoich domostwach i czekali z okiem przyklejonym do szyb. Straganiarze uruchamiali kramy, księża otwierali na oścież kościoły, a na ulicach zaczęli zbierać się młodzi ludzie z plecakami na ramionach, gotowi walczyć, oczekujący na pobór. Jedni uciekali na północ, inni na wschód. W godzinach przedpołudniowych sklepy wyprzedały wszystkie zapasy soli i mąki. Jak pisał świadek tamtych dramatycznych wydarzeń, proboszcz tarnowskiej katedry ksiądz Jan Bochenek: "Czuć było powagę chwili. Ale czuć było i pewne odprężenie. Niepewność znikła. Wola tężała. Wojna była koniecznością. Wojna była świętą. Wojna o całość naszych granic, wojna o rodzinę polską, o mowę polską. Była gotowość do ofiar, gotowość do poświęcenia. Szli ochotnicy, tysiące zgłaszało się po broń. Zrozumiano, że sprawa będzie ciężka, ale że to musiało przyjść". "Tradycyjnie", także 1 września odbyły się dwa różne upamiętnienia 79. rocznicy wybuchu II wojny światowej: pierwsza przy Pomniku Ofiar Faszyzmu przy Starym Cmentarzu - prezydent Tarnowa i druga przy ul. Urszulańskiej - poseł PiS Wł. Bernacki (takie były przynajmniej oficjalne zaproszenia). Była Msza św. i wojsko, złożono wieńce i zapalono Światła Pamięci (m.in. przy pomniku Nieznanego Żołnierza), zabrzmiał hymn państwowy i Rota. Niby razem, a jednak osobno...  A wszystko przy minimalnym zainteresowaniu mieszkańców miasta!.

Czytaj więcej...

A liczba jego 44...

Poprzez projekt „Wyklęci 44”, chcemy pokazać polską niezłomność - mówi dyrektor TNT Tomasz A. Żak i reżyser spektaklu, rozumianą poprzez triadę: BÓG – HONOR – OJCZYZNA. Jednocześnie odwołujemy się do integralnie polskiego romantycznego paradygmatu, wyrażonego w tej klasycznej mickiewiczowskiej frazie: „a liczba jego czterdzieści i cztery”. Projekt został dofinansowany ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury. Pozwala to na prezentacje spektaklu „Wyklęci” w różnych regionach kraju, a jednocześnie w niezwykłych miejscach i okolicznościach. Jednym z takich miejsc była bez wątpienia wieś Królowe koło Głubczyc na Opolszczyźnie, gdzie 25 sierpnia w Starym młynie, w którym w roku 1947 ukrywał się mjr Zygmunt Szendzielarz „Łupaszko” - rozpoczęliśmy realizację tego projektu. Współorganizatorem naszego trzydniowego tam pobytu był opolski Związek Harcerstwa Rzeczpospolitej - podharcmistrz Marcin Żukowski oraz jego odpowiednik w Głubczycach - podharcmistrz Wiesław Janicki, który gościł nasz zespół w swoim leśnym letnim domku. Pięknie dziękując za serdeczne przyjęcie, trzeba koniecznie wymienić niezwykłą postać gospodarza Starego młyna Ryszarda Urbańskiego, którego ojciec ukrywał majora Łupaszkę i nocą wywiózł furmanką ukrywających się u niego partyzantów, co szczegółowo opisywaliśmy kilka dni temu. Zaś trzy dni później w Gdańsku, Stacja Orunia – Gdański Archipelag Kultury pokazaliśmy "Wyklętych 44" ramach obchodów 72. rocznicy zamordowania Danusi Siedzikównej „Inki”. Rocznicowe obchody, których współorganizatorem był gdański oddział Instytutu Pamięci Narodowej, rozpoczęły się w Areszcie Śledczym przy tablicy upamiętniającej więzionych w tym miejscu żołnierzy podziemia niepodległościowego m.in. Danutę Siedzikównę „Inkę” oraz Feliksa Selmanowicza „Zagończyka”. Oboje zginęli tego samego dnia 28 sierpnia 1946 r. w więzieniu przy ul. Kurkowej, pochowani zostali też obok siebie w bezimiennym grobie. Miejsce to jesienią 2014 r. odnalazł na gdańskim Cmentarzu Garnizonowym zespół poszukiwawczy IPN, kierowany przez prof. Krzysztofa Szwagrzyka. Następnie na Cmentarzu Garnizonowym na grobach „Inki” i „Zagończyka” zapalono znicze oraz złożone kwiaty (przed uroczystością został złożony wieniec w imieniu premiera Mateusza Morawieckiego). Do zgromadzonych przemówił prof. Mirosław Golon, dyrektor IPN w Gdańsku. Po przemówieniach uczestnicy obchodów przenieśli się na gdańską Orunię, gdzie w kościele pw. św. Jana Bosko odprawiona została uroczysta Msza św. w intencji uczestników powstania antykomunistycznego. Przewodniczył jej ks. dr Jarosław Wąsowicz. Po Eucharystii zostały złożone kwiaty pod pomnikiem „Inki” znajdującym się obok świątyni. Ostatnim punktem obchodów był spektakl Teatru Nie Teraz pt. „Wyklęci”, w którym debiut spektaklowy miała nasza koleżanka, krakowska aktorka Ania Warchał. Poniżej obszerna fotorelacja z tych wydarzeń.

Czytaj więcej...

Szepty Tarnowa

Pamiętamy. Upamiętniamy. Nie zapomnimy. Także o tym, że II wojna śwuatowa rozpoczęła się  w Tarnowie...

Już po raz czwarty z inicjatywy Fundacji Impuls Rozwoju, na dworcu PKP w Tarnowie upamiętniono rocznicę wybuchu bomby zegarowej z 28 sierpnia 1939 roku, który dla Tarnowa i jego mieszkańców rozpoczął tragiczny czas okupacji. Tamtego pamiętnego dnia późnym wieczorem, o godzinie 23.18 na dworcu kolejowym w Tarnowie doszło do zamachu bombowego. Pod gruzami zniszczonego dworca zginęło 24 osoby, a 35 zostało rannych. Wczoraj, w niedzielę 26 sierpnia o godzinie 19.30, pod pamiątkową tablicą na tarnowskim dworcu zgromadziło się liczne grono tarnowian, złożone zostały kwiaty i zapalone znicze. Znany i ceniony tarnowski historyk i filantrop Antoni Sypek poprowadził gawędę historyczną, a uroczystość zwieńczył koncert i wspólne ścpiewanie pieśni patriotycznych. Przypominamy, że II wojna światowa rozpoczęła się dla wielu tarnowian już kilka dni przed 1 września, a zabici i ranni w wyniku podłożonej bomby zegarowej w poczekalni dworcowej i restauracji, byli pierwszymi jej ofiarami. Została ona podłożona przez Antona Johabena Guzy z Bielska, członka niemieckiej siatki szpiegowsko - dywersyjnej.

Czytaj więcej...

Polska od sierpnia po listopad…

czyli kolejne podróże artystyczne Teatru Nie Teraz

Można by powiedzieć, że zaczyna się symbolicznie Powstaniem Warszawskim, a kończy odzyskaniem Niepodległości – mówi Tomasz Żak, dyrektor „Teatru Nie Teraz”, zapraszając na nową, wyjątkową odsłonę widowisk spektaklu „Wyklęci”. Istotą przedsięwzięcia są prezentacje spektaklu „Wyklęci” w różnych miejscach Polski, które nawiązują do tradycji Żołnierzy Niezłomnych. Obecny projekt, promowany starannie wydanym folderem, realizowany jest przy wsparciu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz IPN. Odwołuje się do historii antykomunistycznego podziemia. Za hasło twórcy spektaklu biorą znaną polską triadę: ,,Bóg – Honor – Ojczyzna”. - Opowiedziana przez sztukę teatru prawda o polskiej insurekcji antykomunistycznej po 1944 roku przywraca autorytety prawdziwe, takie na miarę mitologicznych herosów. A to pozwala między innymi na to, aby kilkunastoletnim Polakom powiedzieć: Oto oni. Bądźcie im podobni, a Polska będzie lepsza, będzie wasza i polska po prostu – podkreśla reżyser. Najbliższe przedstawienia „Wyklętych” odbędą się w symbolicznych miejscach: 25 sierpnia 2018 r. – wieś Królowe koło Głubczyc. Stary młyn, w którym w roku 1947 ukrywał się mjr Zygmunt Szendzielarz „Łupaszko”. Godz. 19.00. Współorganizator: ZHR Głubczyce. 28 sierpnia 2018 r. – Gdańsk, Stacja Orunia - Gdański Archipelag Kultury. W ramach obchodów 72. rocznicy zamordowania Danusi Siedzikównej „Inki”. Poniżej tekst, jaki ukazał się w Niezależnej Gazecie Obywatelskiej pt. „Major Zygmunt Szendzielarz „Łupaszko” pod Głubczycami” pióra Marcina Żukowskiego.

Czytaj więcej...

Bravo Maestro po raz XII

Na to wydarzenie muzyczne czekają melomani nie tylko z Tarnowa. To jedna z najważniejszych imprez muzycznych roku, mająca swoje stałe miejsce w kalendarzu kulturalnym miasta i regionu. Odbywa się w miejscu szczególnym, w urokliwym dworku w Kąśnej Dolnej, jedynej na świecie, tak zachowanej rezydencji mistrza Ignacego Jana Paderewskiego. Obywatela świata, sczególnie związanego z Ziemią Tarnowską. Był nie tylko nie kwestionowanym autorytetem muzycznym ale i politycznym, wybitnym mężem stanu i patriotą. Ten położony w malowniczym zakątku Pogórza Ciężkowickiego,  obok Jamnej Ojca J. Góry i Lusławic K. Pendereckiego, jeden z tzw. czakramów południowej Małopolski, do niedawna był szeroko znanym w Polsce ośrodkiem muzycznym. To do Kąśnej regularnie pielgrzymowali liczni melomani i najwybitniejsi maestro polskiej kameralistyki, aby wziąć udział w Muzycznych Dionizjach – Festiwalach Bravo Maestro i Tygodniach Talentów, czy w letnich koncertach i warsztatach muzycznych, nierzadko połączonych z wernisażami i małymi formami teatralnymi. Teraz dawną świetnośc próbuje przywrócić Kąśnej jej kolejny dyrektor Łukasz Gaj - wrocławski śpiewak operowy i, jak się okazuje także rzutki menager. Obecna, dwunasta już edycja (pierwsza odbyła się w 1996 r.), Festiwalu Muzyki Kameralne "Bravo Maestro" rozpoczyna się w najbliższy piątek 23 sierpnia i potrwa do niedzieli 25 sierpnia. Tradycyjnie, podczas trzech festiwalowych wieczorów wystąpią najwybitniejsi polscy artyści. O dużym zainteresowaniu imprezą najlepiej świadczy fakt, że bilety na inaugurującą festiwal wersję koncertową "Carmen" G. Bizeta wyprzedano na długo przed jej kąśnieńską prezentacją. Zaś przysłowiową wisienką na festiwalowym torcie będzie prezentacja jedynego polskiego Stradivariusa, na skrzypcach zbudowanych w 1685 roku przez legendarnego lutnika Antonio Stradivariego zagra w finałowym Maratonie Muzycznym maestro Janusz Wawrowski. Na codzień bezcenny instrument przechowywany jest w skarbcu Zamku Królewskigo w Warszawie. Bravo Maestro to dobra okazja do przypomnienia ciekawej historii samego dworku w Kąśnej i związków z nią Mistrza Paderewskiego.

Czytaj więcej...

Tarnów muzyką stoi.

...no ale jeśli jednym z kandydatów na prezydenta miasta jest zdolny muzyk i świetnie zapowiadający się kompoytor (także muzyki teatralnej), nic to, że z partii Kukiz15, trudno się dziwić.

Tegoroczne lato, szczególnie zaś weekendy, są wyjątkowo ...koncertowe. Paleta gatunków, stylów i maestria wykonawców są doprawdy imponujące. Na tarnowskim Rynku, w Amfiteatrze i przed Pałacykiem BWA w Parku Strzeleckim posłuchać można m.in. znanych standardów jazzowych i najpopularniejszych przebojów muzyki rozrywkowej, bluesa i koncertów kameralnych, a nawet orkiestr i chórów. I tak, tylko  wczoraj, w sobotę 18 sierpnia o godzinie 19, na tarnowskim Rynku po raz kolejny wystapiła Polska Orkiestra Muzyki Filmowej, prezentując utwory znane z najbardziej kultowych filmów przetykane przebojami muzyki rozrywkowej, entuzjastycznie przyjęta przez licznie zebraną publiczność. Zaś dzień później, w niedzielę, 19 sierpnia o godz. 18, w Amfiteatrze Letnim ponownie zagrał relewelacyjny tarnowski kwartet smyczkowy Con Affetto, z sukcesem prezentując repertuar od Chopina do ukochanych przez publiczność tematów z rodzimych filmów i seriali. Tego samego dnia, tyle że, godzinę później przed siedzibą BWA odbył się kameralny koncert "Dobosz Trio", kontynuując popularny cykl "Klasyka w parku". A ponieważ to jeszcze nie koniec muzycznego lata w Tarnowie - bedzie się działo...

Czytaj więcej...

Rozkwitanie i usychanie.

O książce "Czereśnie będa dziczeć" Marioli Kruszewskiej pisze Agnieszka Winiarska.

Aktorka - filar zespołu Teatru Nie Teraz, znanego w całej Polsce ze swoich znakomitych spektakli m.in. "Ballada o Wołyniu" czy "Wyklęci". Poetka - ceniona i nagradzana. Teraz debiutuje jako blogerka. Zasadą bloga "Kresy zaklęte w książkach" jest publikowanie tekstów blogerów dotyczących książek o tematyce kresowej. Kresy - tęsknota, sentyment, oczarowanie. Kresy... Świat, którego już nie ma. Autorzy bloga próbują odnaleźć go w książkach. - Ostatnio ukazuje się sporo książek, które dokumentują życie na Kresach i jego zagładę, ale w powodzi rozmaitych "bestsellerów" i "hitów" zwyczajnie znikają z horyzontu i tylko niektóre docierają do rzeszy czytelników. Ten blog to próba zachowania w naszej pamięci książek dokumentujących historię tych ziem i ludzi tam zamieszkałych, historię tej wielokulkturowej mieszanki, świata, którego już nie ma... "Czereśnie bedą dziczeć" to książka, która wiele zmieniła. Cieszę sie, że wpadła w moje ręce - pisze o swoim wyborze autorka. Przypomnijmy, że recenzowana przez Agnieszkę Winiarską książka została nominowane do jednej z najważniejszych nagród literackich w Polsce - Nagrody im. Józefa Mackiewicza. Bohaterowie opowiadań Marioli Kruszewskiej, m.in.laureatki Nagrody Literackiej Miasta Gdańska im. B. Faca za 2016 r., to najczęściej przesiedleńcy, wygnańcy, migranci usiłujący »zapuścić korzenie« w nieznanej im dotąd ziemi, na różne sposoby starający się zaleczyć zadane im przez historię rany, odnaleźć utracony rytm i sens życia. Książka Marioli Kruszewskiej to mały opowieściowy traktat o niepowtarzalności każdego istnienia, jak również rzecz o tym, co wspólne w naturze i losie człowieka. To jednocześnie nadzwyczaj barwna, pełna językowego uroku i narracyjnej witalności opowieść o ludziach, którzy wbrew skazującym ich na nieobecność wyrokom historii - walczą. I nie poddają się.

Czytaj więcej...

Matka "Solidarności"

z cyklu: w poszukiwaniu Polski Szlachetnej

Dzisiaj mija 38 lat od rozpoczęcia historycznego strajku w Stoczni Gdańskiej oraz 89 rocznica urodzin Anny Alentynowicz, od której się wszystko zaczęło... Anna Walentynowicz, nieustraszona bohaterka polskiego sierpnia 80, z domu Lubczyk (ur. 15 sierpnia 1929 w Siennem, zm. 10 kwietnia 2010 w Smoleńsku) – urodzona w rodzinie ukraińskich protestantów, polska działaczka społeczna, opozycjonistka w PRL, działaczka Wolnych Związków Zawodowych, współzałożycielka NSZZ „Solidarność”. Dama Orderu Orła Białego. 8 sierpnia 1980, pięć miesięcy przed osiągnięciem wieku emerytalnego, Annę Walentynowicz dyscyplinarnie zwolniono z pracy. Decyzja dyrekcji wywołała 14 sierpnia strajk, w czasie którego powstał NSZZ „Solidarność”. Pierwszym postulatem protestujących robotników było przywrócenie Anny Walentynowicz do pracy. Władza uległa ich żądaniom i wkrótce przywróciła ją do pracy. Jej nazwisko weszło na trwałe do historii polskiego ruchu robotniczego. Swoją bezkompromisową, prostolinijną postawą, uczciwością i stale wyrażanym dążeniem do prawdy zaskarbiła sobie szacunek i wielką popularność wśród robotników, ściągając jednocześnie na siebie prześladowanie i nienawiść władz. 

Czytaj więcej...