Kogo obchodzi kultura?

Do teatru chodzi garstka – nie więcej niż pięć procent – społeczeństwa. Twórcy i widzowie nie blokują ministerstw ani ulic w centrum Warszawy, nie palą opon na ulicach. Protesty, które podejmują ludzie kultury (ci „kulturalni”, ale także i ci, którzy będą bardziej zdesperowani niż powściągliwi), nie budzą ogólnokrajowych emocji. To twórcy – nie górnicy, rolnicy czy pielęgniarki. Co da nagłośnienie ich protestów? O wiele bardziej skuteczne medialnie będzie wyśmianie jednego – mniej czy bardziej fortunnego – gestu prezydenta kraju czy tzw. gównoburza (excusez le mot), którą da się wzbudzić wokół jedno- czy dwuzdaniowej wypowiedzi któregoś z ministrów. Protesty ludzi kulturalnych nie obchodzą większości i żyją krótko - pisze Katarzyna Cetera.

Czytaj więcej...

Studnia

 T.A.Żak - Druga pocztówka z Fatimy

Kiedyś każde dziecko miało takie jedno swoje ukochane miejsce, gdzie lubiło się bawić, spotykać z tymi, których lubi najbardziej, a nawet sobie tam czasami popłakać. Każde dziecko miało taki azyl. Mógł być to kąt za piecem - kiedyś w domach były ciepłe kaflowe piece; może zakamarek na strychu - kiedyś każdy dom miał wypełniony przygodami strych; może pochylone drzewo w sadzie - kiedyś domy miały swoje tajemnicze sady. Kiedyś tak było, ale to było przed pojawieniem się trzepaków koło bloków i palarni za śmietnikami. Również przed tym, zanim dzieci uwięziono przed ekranami telewizorów i zarzucono na nie sieci. Kiedyś, kiedy było normalnie, ukochanym miejscem dla Łucji Santos z Valinhos koło Fatimy była studnia w ich rodzinnym ogrodzie.

Czytaj więcej...

GALICJANER SZTETL

21 Dni Pamięci Żydów Galicyjskich

Tradycyjnie, jak co roku, Muzeum Okręgowe w Tarnowie oraz Komitet Opieki nad Zabytkami Kultury Żydowskiej w Tarnowie zapraszają na kolejną edycję „Galicjaner Sztetl” Dni Pamięci Żydów Galicyjskich, cyklu wydarzeń upamiętniających dawnych mieszkańców i współtwórców kulturalnego, politycznego i społecznego oblicza dzisiejszej Małopolski. To kolejna, już dwudziesta pierwsza próba przypomnienia, jak było w sztetl Torne - miasteczku Tarnów, w którym przed wojną połowę mieszkańców stanowili Żydzi. Podobnie było w Bobowej i Żabnie, Dąbrowie Tarnowskiej i Szczucinie. Rytm życia zamieszkującej tam społeczności żydowskiej wyznaczały kolejne święta paschy, radosne purim czy pełne powagi i żalu za grzechy jom kipur. Właśnie tamten fascynujący świat, którego już nie ma, tamtą zniszczoną przez holocaust kulturę i sztukę, wskrzeszają Dni Pamięci Żydów Galicyjskich. Tę niezwykłą sentymentalno – romantyczno – patriotyczną podróż w czasie i przestrzeni, sakralizuje wspólna modlitwa i historyczna refleksja pod pomnikiem w lesie Buczyna w Zbylitowskiej Górze, w miejscu kaźni blisko 10 tys. tarnowskich Żydów, rozstrzelanych w czerwcu 1942 roku podczas likwidacji tarnowskiego getta, gdzie mieszkało ich ponad 40 tys. Pierwsze rozstrzelania w Buczynie miały miejsce już w grudniu 1939 roku. Zostali wtedy zamordowani oskarżeni o posiadanie broni mieszkańcy ziemi dąbrowskiej. Przez cały okres okupacji do Buczyny przywożono mniejsze lub większe grupy Polaków i Żydów zarówno mieszkańców przedwojennego Tarnowa jak i przywożonych do getta z innych rejonów Generalnej Guberni.  We wrześniu 1943 roku zakończył się, trwający trzynaście miesięcy, tarnowski Holocaust, który w zasadzie domknął żydowską historię Tarnowa.

Czytaj więcej...

WSZYSTKIE DZIECI SĄ NASZE

Astronomiczne lato jeszcze się na dobrą sprawę nie zaczęło. 1 czerwca to jednak taki dzień, który w Tarnowie zawsze, od dzieciństwa, kojarzył mi się z rozpoczęciem lata. Tego dnia zazwyczaj inaugurowano otwarcie sezonu „basenowego” – w czasach, gdy o aquaparkach nie mogliśmy nawet marzyć, wydarzenie to miało swoją wagę. Przed nami były ostatnie szkolne rzuty na taśmę – czyli poprawianie ocen. Przede wszystkim jest to jednak święto dzieci – i koniec. Od dawna, od zawsze. I na zawsze - rezonuje nasza stała recenzentka Katarzyna Cetera. W Tarnowie przygotowano z tej okazji wiele atrakcji. Pogoda dopisała, zatem imprezy plenerowe cieszyły się ogromnym zainteresowaniem.

Czytaj więcej...

Błogosławieństwo dla Tarnowa

– Nie można Chrystusowi urządzać procesji, a drugiemu człowiekowi na co dzień urządzać drogi krzyżowej – mówił podczas kazania na Placu Katedralnym biskup tarnowski Andrzej Jeż. Wierni wzięli udział w Mszy świętej a następnie ruszyli w procesji do czterech ołtarzy rozlokowanych w okolicach tarnowskiego Rynku. Uroczystość Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa, Boże Ciało jest jednym z głównych świąt obchodzonych w Kościele katolickim. Świadomość niezwykłego cudu przemiany konsekrowanego chleba i wina w rzeczywiste Ciało i Krew Chrystusa towarzyszyła wiernym od początku chrześcijaństwa. Jak Polska długa i szeroka odbywają się w ten dzień na ulicach miast i wsi procesje eucharystyczne.  Również w Tarnowie, przy pięknej pogodzie w Eucharystii uczestniczyli przedstawiciele parlamentu, samorządu, Bractwa Kurkowego, rzemieślników, ruchów i stowarzyszeń katolickich. Były też władze wyższych uczelni, chór i orkiestra, licznie w procesji szły siostry zakonne oraz alumni, były dzieci pierwszokomunijne i maluchy sypiące kwiatki oraz dzwoniące. Za Najświętszym Sakramentem podążały tłumy mieszkańców Tarnowa z prezydentem miasta na czele. Kolejny raz Tarnowianie dali wymowne świadectwo przywiązania do świata wartości prawdziwych, za nic mając polityczną i obyczajową poprawność.

Czytaj więcej...

Księga pamięci w...budce

14 czerwca 2017 obchodzony jest Narodowy Dzień Pamięci Ofiar Niemieckich Nazistowskich Obozów Koncentracyjnych i Obozów Zagłady. Tego dnia, w czerwcu 1940 roku do Obozu Koncentracyjnego w Oświęcimiu wyruszył z Tarnowa, dokładnie z rampy kolejowej przy ul. Warsztatowej, pierwszy transport 728 Polaków. Żołnierze kampanii wrześniowej, członkowie podziemnych organizacji niepodległościowych, uczniowie lokalnych szkół oraz niewielka grupa polskich Żydów - to oni stali się pierwszymi więźniami fabryki śmierci, jaką okazał się obóz KL Auschwitz. Tak rozpoczął się jeden z najtragiczniejszych okresów w historii Polski. Przez trzy kolejne lata, o czym mało kto wie, takich pociągów – transportów wyekspediowano z Tarnowa co najmniej pięćdziesiąt. Z Tarnowa wyruszył też pierwszy transport kobiet do Auschwitz. W 77 rocznicę tych dramatycznych wydarzeń o godzinie 10:00 zebrani pod Pomnikiem I Transportu do KL Auschwitz w Tarnowie oddali hołd ofiarom transportu podczas rocznicowej uroczystości, złożono wieńce, zapalono znicze i odczytano listy uczestników pierwszego transportu. Więźniowie z Tarnowa otrzymali po przybyciu od obozu numery od 31 do 758. Na czas kwarantanny umieszczono ich w budynkach dawnego Polskiego Monopolu Tytoniowego, nieopodal terenu dzisiejszego Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau. W Tarnowie żyje już tylko dwóch więźniów: Kazimierz Zając i Kazimierz Albin. Niestety stan zdrowia nie pozwoił im wziąć udziału w dzisiejszych uroczystościach. Z okazji tegorocznej, okrągłej rocznicy wyruszenia pierwszego transportu do KL Auschwitz na historycznym placu, tuż obok dawnej żydowskiej łaźni, uruchomiono "dzwiękową księgę pamięci". To rodzaj budki telefonicznej, w której dzwoniący zamiast prowadzić rozmowę będą mogli poznać historie pierwszego transportu więźniów do obozu Auschwitz. "Chcieliśmy pokazać, że w pierwszym transporcie zostali wywiezieni zwykli mieszkańcy. W budce po podniesieniu słuchawki i wybraniu numeru usłyszymy ich imiona i nazwiska, kim byli, czym się zajmowali. Krótką relację. Jesteśmy im winni pamięć" - tłumaczył w rozmowie z Radiem Kraków Marcin Sobczyk, dyrektor wydziału kultury w tarnowskim magistracie.

Czytaj więcej...

Aplauz

Zakończyła się piąta edycja Artystycznego Przeglądu Lawiny Animuszu Uczucia Zdolności, czyli APLAUZu. Na festiwalu swoje zdolności pokazało blisko stu uczniów ze szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych pochodzących z południowo-wschodniej Polski. Młodzi artyści prezentowali się w trzech dziedzinach: plastycznej, fotograficznej i wokalnej. Uroczyste rozstrzygnięcie konkursu miało miejsce we wtorek 13 czerwca w tarnowskim teatrze. Miło nam, że w tej niełatwej artystycznej konfrontacji znaczący sukces odniosła uczennica I klasy IV Liceum Ogólnokształcącego w Mościcach Aleksandra Pisz, zajmując III miejsce w kategorii wokalnej. Ola to niezwykle kreatywna, uzdolniona wokalnie i aktorsko adeptka Teatru Nie Teraz, zwycięzczyni wielu konkursów recytatorskich, ubiegłoroczna laureatka prestiżowego "Tytułu Prymusa Tarnowa 2016", wieńczącego jej edukację w Gimnazjum Nr 4. Swoją edukację udanie łączy z przygodą teatralną w pełni profesjonalnym teatrze prowadzonym przez reżysera i pisarza Tomasza A. Żaka, a który swoją siedzibę ma /jeszcze!/ właśnie w Gimnazjum Nr 4, jednej z najlepszych szkół w Tarnowie. Aktualnie nasza Ola gra w "Wyklętych" i "Balladzie o Wołyniu", spektaklach z którymi TNT wędruje po całej Polsce.    

Czytaj więcej...

Biblia Tarnowianina

 czyli "Mój Tarnów" Antonego Sypka

To także Tarnów każdego z nas, każdego z jego mieszkańców. Ta sercem pisana monografia rodzinnego miasta autorstwa jednego z najznamienitszych jego obywateli doczekała się właśnie trzeciego już wydania. Ta niezwkle cenna dla historii miast monografia ujrzała światło dzienne w 2005 roku i jej oficjalna premiera,  23 września, była znaczacym wydarzeniem kulturalnym i towarzyskim, gromadząc w Sali Lustrzanej prawdziwe tłumy. Jej autor Antoni Sypek, to ceniony historyk i pisarz oraz powszechnie szanowany społecznik. Wielki Strażnik Tarnowskich Powązek - prezes Komitetu Opieki nad Starym Cmentarzem i znakomity jego biograf. Sypek to człowiek – instytucja. Jego dorobek wydawniczy mógłby wystarczyć na kilka habilitacji. Od lat szpera w tarnowskich archiwach, bibliotekach, dokumentach różnych instytucji, publikuje artykuły i  książki poświęcone szkołom, zakładom, znanym rodzinom tarnowskim. Ktoś powiedział, że gdyby w nocy, jakimś cudem zniknęła cegła w murze miejskim, starszym niż 20 lat, pierwszym, który by to zauważył, byłby z pewnością Antoni Sypek. Niektórzy żartują, że herb Tarnowa można by zamienić na twarz Sypka... . Nasz Cicerone jak nie pisze, to albo jeździ na rowerze po tarnowskich uliczkach, albo stoi w deszczu i śniegu na Starym Cmentarzu i zbiera pieniądze na odnowienie zabytkowych nagrobków. Niedawno wyczerpało się drugie już wydanie (oba w nakładzie po 1500 egz.) jego dzieła, uzupełnione o nowe rozdziały, m.in. Żydzi w Tarnowie, Diecezja tarnowska, Życie muzyczne Tarnowa, Plastycy w Tarnowie, Muzeum w Tarnowie. I tak oto po 12 latach doczekaliśmy się kolejnego wydania dzieła życia, jak sam mówi o swojej monumentalnej pracy Antoni Sypek.-  Nie często autor, żyjący i wydający w prowincjonalnym, jakby nie było mieście, dożywa III wydania swojej książki, która przecież nie jest ani kryminałem, ani łzawym romansem, ani książką akcji czy fantazji. To rzecz o ukochanym mieście. Dlatego nie mogłem dostać lepszego prezentu od Wydawcy (i młodego grafika Łukasza Olszewskiego) na swoje 70-te urodziny niż właśnie edycja III wydanie Mojego Tarnowa, w tym szczególnym dla mnie roku. A tym wydawcą i możnym protektorem Antoniego Sypka jest wielki miłośnik historii Tarnowa Zbigniew Proć, prezes Izby Przemysłowo – Handlowej, znany w mieście i regionie społecznik i filantrop. On też w piątek 9 czerwca otworzył krótką laudacją w Sali Pospólstwa tarnowskiego Ratusza wieczór promujący kolejne wydanie "Mojego Tarnowa" A. Sypka. A zgromdziało się tam zgoła nie pospolite towarzystwo... . Śmietanka towarzyska i kulturalna miasta, z jego prezydentem na czele. Stawili się intelektualiści i biznesmeni, liczni wielbiciele talentu i osoby mistrza, ludzie różnych stanów i zawodów oraz jego najbliższa rodzina z ukochanymi wnuczkami. Książka o Tarnowie to spełnienie moich pragnień - mówił wzruszony autor. Od dawna o niej marzyłem, chciałem napisać o moim mieście tak, jak kiedyś zrobił to Jan Bielatowicz. Pamiętam, jak wszyscy słuchaliśmy Radia Wolna Europa, gdzie były czytane fragmenty jego „Książeczki”. Najpiękniejszej o Tarnowie, napisanej z tęsknoty za miastem. Mam nadzieję, że „Mój Tarnów” choć w części będzie cieszył się takim zainteresowaniem, jak prace innych wybitnych tarnowskich historyków, moich mistrzów: Anieli Piszowej, prof. Wróbla czy Staszka Potempy... . Kolejny sukces znakomitego autora, którego przyjaźnią się szczycę, najdobitniej świadczy o tym, że w osobie Antoniego Sypka znaleźli oni godnego swoich osiągnięć kontynuatora.     

Czytaj więcej...